The Hunger Games

Tweede boekverfilming in deze reeks: The Hunger Games, zowel deel één (The Hunger Games) als deel twee, Catching Fire. Emy las de boeken, Wim niet. Let op: dit stuk bevat spoilers!

[Emy] Het concept van The Hunger Games vind ik ronduit briljant: een dictatuur die haar onderdanen onderdrukt door middel van een peperduur spel waarin tieners elkaar tot de dood moeten bevechten. Suzanne Collins, de schrijfster van deze trilogie, kwam erop toen ze heen en weer zat te zappen tussen de realityshow Survivor en nieuws over de Irakoorlog. De combinatie van reality-tv, game shows en de celebrity cultus enerzijds en onderdrukking, dictatuur en revolutie anderzijds maakt The Hunger Games enorm relevant en interessant. Of maak ik er nu te veel van, is het gewoon een spannende Harry Potter/Twilight-opvolger?

[Wim] Nee, dan doe je de film tekort. Harry Potter verliest zichzelf in de eigen hocus pocus. Twilight heeft helemaal geen concept, afgezien van het inzetten van mooie acteurs die matig acteren. Nee, dan The Hunger Games: prachtige cast met een Oscarwinnares (Jennifer Lawrence) in de hoofdrol én een sterk plot. Overigens moest ik tijdens deze en de vorige film ook steeds aan het Japanse Battle Royale denken, waarin onder het mom van een sociaal/militair experiment kinderen met wapentuig in een afgesloten gebied worden gezet en moeten zien te overleven.

[Emy] Toen ik voor het eerst van The Hunger Games hoorde, dacht ik dat het een Amerikaanse variant van Battle Royale zou zijn. Ik zag de eerste film voordat ik de boeken las en ik was compleet overdonderd (zoals ik eerder heb beschreven in dit stuk voor hard//hoofd). Want wat er gebeurt – wat het extra schokkend maakt – is dat je als bioscooppubliek in dezelfde rol wordt geplaatst als de decadente burgers van het Capitool, de hoofdstad van Panem. Voor de hoofdstedelingen zijn de Spelen puur vermaak (zij hoeven er zelf geen kinderen naartoe te sturen). Zo zat ik aanvankelijk bij de film, met popcorn en wachtend om vermaakt te worden. Tot het allemaal een bloedserieuze ondertoon blijkt te hebben en je wordt geconfronteerd met je eigen neiging om je zoet te laten houden met brood en spelen.  

[Wim] Ja, zo wordt het gepeupel al eeuwenlang in de hand gehouden. 2000 jaar geleden door de keizer, nu door types als John de Mol. Ik weet niet of dat zo erg is, dat zal vooral afhangen van de slachtoffers. Zijn het Hagenezen op een exotische locatie of onzekere mensen die niet kunnen zingen, dan kun je nog zeggen dat het hun eigen keus is. Zijn het de straatarme kinderen uit The Hunger Games, dan gaat dat niet meer op. Een groot gedeelte van het vermaak is tegenwoordig (weer) leedvermaak, zo ook in deze films. Een mensonterend spektakel in een entertainmentjasje, net als veel huidige realityshows. De show in The Hunger Games is puur vermaak en de hilarische host Caesar Flickerman (Stanley Tucci) bespeelt de massa live in het Capitool. Maar achter de glitter en glamour schuilt de harde realiteit waarin de kandidaten na de interviews en het lekkere eten doodsangsten zullen uitstaan in de arena.

[Emy] En Lenny Kravitz die je als stylist nog even een hart onder de riem steekt. Normaal is het vervelend als je de film ziet voordat je het boek leest, omdat je de personages zelf een uiterlijk wilt geven, maar deze casting was perfect. Ik vond het niet erg om bij het lezen steeds Jennifer Lawrence (Katniss) en Josh Hutcherson (Peeta) voor me te zien.

[Wim] De cast van deze film is niet normaal meer. Alleen maar topacteurs. Ik had alleen een beetje moeite met het personage Peeta Mellark. Ik kan hem niet zo goed volgen.

[Emy] Peeta is zoals Collins hem voorstelt: een lieve jongen. Een jongen die taartjes bakt en versiert (dat komt in de films minder naar voren, maar dat is Peeta’s speciale talent: taartjes versieren). Katniss is stug, vrijwel emotieloos. Peeta is zorgzaam, afwachtend en altijd bereid zich voor haar op te offeren. Peeta kan stoer zijn – hij vecht ook – maar ja, hij blijft de bakkersjongen en zij de jager. Traditionele gender-rolverhoudingen worden omgekeerd en door elkaar gehutseld hier. In recensies van de films is Peeta al de ‘Movie Girlfriend‘ genoemd. De Grace Kelly voor Gary Cooper in High Noon, dat werk.

[Wim] Ik moet bekennen dat ik types als Peeta nooit zo goed aan kan in films. Houd eens op met klagen en zielig kijken. Ik snap ook wel dat hij liever broodjes bakt en taartjes versiert, maar als hij meer wil versieren dan taartjes moet hij echt een beetje beter zijn best gaan doen.

[Emy] Jij hebt toch liever de traditionele stoere held? Ik heb voorzichtige twijfels over Katniss. Ze is ontzettend krachtig, een heldin waarvan ik er wel meer zou willen zien. Als ik over haar lees (de boeken zijn geheel vanuit haar perspectief) of haar zie voel ik mezelf ook sterker. Maar ze wordt ook wel weer erg ’typisch mannelijk’ neergezet met haar afkeer van emoties. Ze is ook echt een vaderskindje. Dat komt in de boeken beter naar voren: Katniss heeft enorme bewondering voor haar overleden vader, terwijl ze haar (zwakkere) moeder minacht. Aangezien Collins veel verwijzingen naar de klassieke oudheid in haar verhaal gooit – de gladiatoren, de Romeinse namen, het Capitool als Minotaurus die met enige regelmaat onschuldige maagden wil vreten, enzovoorts – deed dat me denken aan Pallas Athena, de godin van de wijsheid en van de krijgskunst. Zij zou geheel gewapend uit Zeus’ hoofd tevoorschijn zijn gekomen.

[Wim]  In eerste instantie ging er bij mij nog geen belletje rinkelen en leek het me een totalitair regime met een arena, maar wanneer het Capitool goed in beeld komt zijn de referenties overduidelijk. De vergelijking tussen Katniss en Athene was me overigens niet meteen opgevallen.

[Emy] Na wat googlewerk heb ik een overtuigend argument dat Collins met Katniss bewust naar Athena verwijst: Athena heerst ook over de hemel, de lucht; de lans die zij draagt staat symbool voor het feit dat zij de bliksem aan kan sturen, net zoals Katniss in Catching Fire. Nog zoiets leuks, begreep jij waarom de mockingjay (in het Nederlands vertaald als ‘spotgaai’) zo’n belangrijke vogel is? Ik moest dat uit de boeken halen.

[Wim] Nou, nee, afgezien van het idee dat het staat voor verzet? Van het regime niet serieus nemen wellicht? Verder dan dat kwam ik niet, als dit al klopt.

[Emy] Dan kom ik even met mijn lesje dat ik heb geleerd uit de boeken: de spotgaai is familie van de snatergaai. Die snatergaai is een zogenaamde ‘mutilant’, een door het regime gefokt beest. Het is de NSA van het Capitool: een snatergaai kan berichten afluisteren en doorgeven, hij herhaalt precies wat hij heeft gehoord. Maar toen de opstandelingen hierachter kwamen hebben ze de snatergaai tegen het regime gebruikt door leugens te verspreiden. De snatergaaien werden daardoor onbruikbaar, gingen voortleven in het wild en zijn zich voort gaan planten met spotlijsters, daar komt de spotgaai uit voort. Die spotgaai kan geen gehele gesprekken meer nabootsen, maar wel melodieën. Nog een ander belangrijk detail: Katniss krijgt haar spotgaai-broche van een familielid van Maysilee, een meisje dat in een eerdere aflevering van de Spelen is omgekomen. Dubbele lange neus naar het regime. Door dit soort details zijn de boeken rijker dan de films. In een film kun je dat ook niet kwijt, dan wordt het te gekunsteld.

[Wim] Dit lezend snap ik de filmmakers: ik zou het er waarschijnlijk ook uitlaten. De spotgaai neemt weliswaar een belangrijke rol in en symboliseert het hele verzet, maar ik moet zeggen dat ik het niet heb gemist in de film, deze uitweiding.

[Emy] Ik ben het met je eens dat de films op zichzelf kunnen staan. De films voegen zelfs iets toe: door de cast, maar ook doordat een film meer nadruk kan leggen op een massapubliek. Ik had het al eerder over de weerspiegeling van het Capitoolpubliek in het bioscooppubliek. Gale maakt dat nog explicieter in de films, door in deel één te zeggen: ‘Zonder kijkers geen Spelen.’ In het boek mis je die dimensie, je wordt minder aangesproken als iemand uit een Capitoolachtige bovenklasse. En toch. Het mooie van lezen is dat het langer duurt, je meer informatie meekrijgt, en dat de verhaalwereld zo meer deel uit gaat maken van jouw wereld. De films blijven nog even nazinderen, een paar uur misschien, en dan is dat gevoel weer weg. Maar als je de boeken leest kun je wekenlang in dat universum leven. Ik had niet veel verwacht van de boeken, maar toen ik eenmaal begonnen was kon ik letterlijk niet meer stoppen. Dan keek ik per ongeluk even op de klok en bleek het al twee uur ’s nachts te zijn.

[Wim] Ja, films zijn meer snelle hap. Prima, ik houd ook wel van fastfood. Maar die smaak blijft toch wel even hangen. The Hunger Games hebben genoeg te bieden. Meer nog dan na het eerste deel – hetgeen toch meer een afgesloten verhaal is – ben ik na deel twee echt benieuwd naar de afloop. Het hele arenagebeuren is voorbij (neem ik toch aan) en nu kan de aandacht worden gevestigd op de politieke situatie; het belangrijkste gedeelte van de plot. Ze gaan het derde boek overigens opknippen in twee films.

[Emy] Twee delen? Dat is dan nog wel heel lang wachten tot je het einde kent! Is er trouwens iets dat je wel hebt gemist in de films?

[Wim] Het enige wat ik miste waren de drijfveren van de nieuwe Gamemaker (Philip Seymour Hoffman). De filmmakers kunnen hem natuurlijk (nog) niet uitgebreid behandelen, maar ik ben benieuwd wat hij wil. Dat gaan we ongetwijfeld zien in het laatste deel. Ik vond de eerste film vermakelijk en leefde vooral mee met Katniss, maar de schaal van de onderdrukking en het hele celebrity-leven van de winnaars is dan nog niet zo bekend. Het is een redelijk rechttoe rechtaan spektakel met een tamelijk nietszeggend einde, zo in die trein op de weg terug. Maar nu, nu gaat het gebeuren. De opstand en de rol die Katniss daarin speelt begint vorm te krijgen en dat geeft de film meteen meer lading. Ik kan dan ook niet wachten op de laatste delen.

[Emy] Weet je wat ik ga doen, Wim? Ik ga zometeen lekker deel drie al lezen.