Verrassend relaas van de beslommeringen in een doodgewoon kerkje

García Márquez en Isabel Allende voeren hun lezers mee op fantasierijke vertellingen vol Latijns-Amerikaanse folklore. Márquez‘ landgenoot Evelio Rosero past zonder meer in dit rijtje. 

Zijn Colombiaanse temperament komt in elke zin in deze roman naar voren. Of het nu een simpele beschrijving van het kerkinterieur is of de gevoelens van een van de hoofdpersonen, hij weet overal een haast poëtische draai aan te geven. Evelio Rosero is een van de belangrijkste schrijvers van Latijns-Amerika. Hij publiceerde meerdere korte verhalen voor hij in 1984 zijn eerste roman uitbracht. De thema’s waarover hij schrijft zijn in de ogen van de Colombiaanse regering vaak provocerend, zoals in de roman De vertrapten, over de oude man Ismael die de verschrikkingen van de burgeroorlog meemaakt en zijn verstand verliest. Hoewel de onderwerpen die hij kiest vaak rauw, realistisch en confronterend zijn, is zijn stijl gepassioneerd, poëtisch en vol metaforen. In 2006 werd zijn werk onderscheiden met de Colombiaanse Staatsprijs voor Literatuur.

Orde en regelmaat

De drie Lilia’s is eenvoudig van opzet, maar briljant uitgewerkt. Het verhaal gaat over de gebochelde Tancredo, die sinds jaar en dag werkt in de kerk van pater Almida in Bogotá. Hier woont ook Sabina, met wie hij een onstuimige liefdesrelatie onderhoudt. Het gezelschap wordt compleet gemaakt door drie weduwes, de drie Lilia’s, die de spil zijn van de kerk. Ze zorgen niet alleen voor pater Almida, maar bereiden ook de dagelijkse maaltijden die aan de bewoners van Bogotá worden geschonken.

Deze maaltijden zijn een reflectie van de orde en regelmaat die in de kerk heersen. Elke bevolkingsgroep heeft zijn eigen dag om te komen eten. De hoeren op maandag, de blinden op dinsdag, de zwerfkinderen op woensdag, de bejaarden op donderdag en de gezinnen op vrijdag. De kerk werkt volgens een strak schema. Een schema dat lijkt te werken. Maar als pater Almida op een avond wordt weggeroepen en een andere pater komt invallen, de alcoholistische San Jose Matamoros, komen lang onderdrukte verlangens en gevoelens naar boven. Gevoelens die op de laatste pagina’s tot een explosieve uitbarsting komen.

Schuldgevoelens

De personages van Rosero zijn zowel complex als eenvoudig. De emoties die ze voelen zijn net als die van ieder ander, maar Rosero beschrijft ze op een originele manier. Tancredo bijvoorbeeld gaat gebukt onder schuldgevoelens. Hij voelt zich schuldig over zijn relatie met Sabina, maar ook over zijn weerzin om elke dag de maaltijden te verzorgen. Vooral de bejaarden op donderdag zijn hem enorm tot last. Na de maaltijden houden ze zich voor dood om de kerk maar niet te hoeven verlaten en bijten, krabben en slaan ze Tancredo van zich af als het moment van vertrek zich toch aandient. Hij vreest dat er een ‘beest’ in hem bevrijd zal worden, met alle gevolgen van dien. Het moge duidelijk zijn dat zijn bochel hierbij symbool is voor de zwaarte van de last die hij met zich meedraagt.

Rosero brengt op ingenieuze wijze het verleden en het heden samen door middel van een schitterende metafoor. De telefoon van de kerk bevindt zich in een hoekje met oude, deels afgebroken beelden van heiligen die letterlijk op de telefoon neerkijken. De oude wereld van de katholieke kerk voegt zich niet zomaar samen met de technieken van tegenwoordig. Het is een rode draad die door het verhaal loopt: veranderingen in situaties en de aanpassing van de katholieke kerk hieraan. Dat klinkt misschien langdradig, maar dat is het allerminst. Met veel humor beschrijft Rosero de gebeurtenissen in de kerk. Als pater Matamoros de bochel van Tancredo voor het eerst ziet, bijvoorbeeld:

Hij liet zich de heilige gewaden omhangen, zonder zijn brandende ogen af te houden van de gedienstige bultenaar, die hij onverbloemd van onder tot boven bekeek. Hij wees ernaar en zei: ‘Ook een kathedraal.’

Prachtige beeldspraak

Hoewel De Drie Lilia’s slechts één dag in het leven van de kerk beschrijft, staat het boek bol van gebeurtenissen en gevoelens. Het is knap om te zien hoe Rosero zo veel verschillende emoties, situaties en personages weet samen te voegen. De drie Lilia’s is een prachtige roman met een verrassend einde, complexe personages en prachtige beeldspraak.