Missie geslaagd

Een nieuwe film van Ben Affleck zal bij menigeen vraagtekens oproepen. De acteur begon een rijzende carrière dankzij Good Will Hunting, waarvan hij het script schreef samen met Matt Damon. Beide acteurs hadden ineens de rollen voor het uitkiezen en grote blockbusters als Armageddon en Pearl Harbor kwamen op Afflecks pad. En toen kwam Gigli, met zijn ex Jay-Lo, door zowel pers als publiek de grond ingeboord (en beloond met een Razzie Award). Daarbij kwam dat de twee (door de media ‘Bennifer’ genoemd) herhaaldelijk negatief in de media verschenen. Het leek gedaan met Affleck, maar anno nu laat hij zien als acteur en regisseur gegroeid te zijn. Argo is nummer drie op rij en de tweede film waarin Affleck naast de regie de hoofdrol op zich neemt. 

En dan de vraag: maakt hij het met Argo opnieuw waar? Met Gone Baby Gone (2007) en The Town (2010) liet  Affleck al zien oog te hebben voor een gebalanceerde mix van drama, misdaad en actie. Timing, regie en script zaten goed in elkaar en ook met het acteerwerk zat het wel snor: Affleck had de beschikking over grote namen als Morgan Freeman, Ed Harris en nieuw talent als Jeremy Renner en Rebecca Hall. 

Politiek uitgangspunt

Argo is mede geproduceerd door George Clooney, die het als regisseur aandurft een kritische kijk te geven op politieke controverses (The Ides of March, Good Night, and Good Luck). Argo is ook een politieke film, gebaseerd op de gijzelingscrisis in Iran in 1979. De film opent sterk: een hysterische groep studenten verzamelt zich rond de Amerikaanse ambassade. Ze eisen hun Sjah, die in Amerika behandeld wordt voor kanker. Diezelfde Sjah, in 1953 dankzij de CIA aan de macht geholpen, was jarenlang verantwoordelijk voor een dictatoriaal bewind. De massahysterie van de studenten en de angst onder het ambassadepersoneel is invoelbaar. Binnen de ontstane chaos van paniek en angst rest er een ding: zoveel mogelijk bewijsstukken vernietigen. Papieren en foto’s worden verbrand en versnipperd, totdat het de woedende menigte lukt het pand binnen te dringen. Het gevolg? Een gijzeling van 444 dagen en een ontsnapping van zes Amerikaanse diplomaten.

Die zes ontsnapten, daar draait het om in Argo. Ze vinden onderdak bij een Canadese ambassadeur, maar als ze gevonden worden (wat slechts een kwestie van tijd is), staat hen de doodstraf te wachten. De CIA moet een plan bedenken om de zes succesvol het land uit te helpen. Een taak van Tony Mendez (een rol van Affleck) om een plan te bedenken. En zo ontstaat Argo, een neppe science-fictionfilm, waarin de zes diplomaten fungeren als filmcrew. Het onwaarschijnlijke gebeurt: de regering geeft toestemming tot de uitvoering en onder aanvoering van Mendez vertrekt een heuse filmcrew naar Iran.

Meeslepend tot het eind

Met de totstandkoming van Argo verandert de grimmig realistische toon van de film. Want hoe bizar onwaarschijnlijk is het om met een neppe science-fictionfilm naar Iran te gaan? Hilarisch is hoe diverse ideeën geopperd en van de hand gewezen worden, doordat ze gewoonweg niet haalbaar of uitvoerbaar zijn. Argo mag dan een slecht plan zijn, het is het minst slechte plan. John Goodman en Alan Arkin schitteren in bijrollen als special-effectsmeester en regisseur. Zo lukt het hen op gehaaide wijze een producent te overtuigen in de film te investeren. De gevatte en droge dialogen en de vormgeving van het script werken geregeld op de lachspieren.

Dat Argo bloedserieus is, blijkt weer wanneer Mendez in Iran aankomt en het plan uitgevoerd moet worden. Affleck houdt zich hierbij zoveel mogelijk aan de feiten door bestaande foto’s en documentatiemateriaal te gebruiken als uitgangspunt voor zijn setting. In een goed gedoseerd tempo werkt hij toe naar de ontknoping, waarbij de kijker dankzij de spanningsvolle opbouw op het puntje van de stoel zit. En ook hier zorgt de bizarheid van de vluchtpoging weer voor verrassingen, zoals een scene waarin luchthavenbeveiliging de storyboards onder ogen krijgt. Een subtiel opbouwende spanning vermengt zich met humor, zonder de ernst en realiteit teniet te doen. 

Argo mag met recht Afflecks sterkste film tot nu toe genoemd worden. Het is een actiethriller waarin alles klopt, perfect gedoseerd met spanning, dramatiek en humor. Het lukt Affleck de kijker van het explosieve begin tot het stuwende (doch niet verrassende) einde mee te slepen. Ook is er, net als in Clooneys films, een kritische kijk op hoe politieke besluiten tot stand komen en in wiens belang er eigenlijk gehandeld wordt. Affleck maakt het opnieuw waar. Wie weet is de verfilming van het Argoscript een volgende zet?