Fotografie van destructie door de staat

De pijnlijkheid van destructie in materiële en psychische zin is bij uitstek door fotografie vast te leggen. Het boek Fallen Empires geeft een indringend beeld van moderne ruïnes in Israel. Interrogations shockeert met de openheid waarmee politieagenten in Oekraïne hun gruwelijke verhoormethoden lieten vastleggen.

Fallen Empires – Shai Kremer

Een stil landschap met verlaten huizen en vervallen vestingen. De fotografie van Shai Kremer laat de ene na de andere maatschappelijke wending zien. Zijn Fallen Empires onderzoekt de sporen van vergane macht in het landschap in Israël. Donald Weber aanschouwt in Interrogations de kwetsbaarheid van gevangenen tijdens ondervraging in Oekraïne. Personen die de macht over hun leven (kort geleden) hebben verloren en een drastische wending van hun lot tegemoet zien. Beide fotografen becommentariëren macht. In het geval van Weber de macht van de staat over het individu in zijn bewaring.

Interrogations is geschoten in verhoorkamers in Oekraïne. Weber werkte zes jaar aan het project. Zijn  belangrijkste taak was om zich onzichtbaar maken in de politiebureaus en zo de verhoren niet te beïnvloeden. De ambtenaren waren dermate op hun gemak met de fotograaf dat zelfs op enkele foto’s hardhandige pressie te zien is met behulp van een pistool op het hoofd van de gevangene en een klap in het gezicht. De fotograaf won er de World Press Photo mee.

Donald Webers foto’s zouden misschien apologetische beelden genoemd kunnen worden. Gevangenen, onzeker luisterend, duidelijk in het defensief, zijn op hun kwetsbaarste moment vastgelegd. Uit de beelden spreekt een machteloosheid van het lijdend voorwerp. Vaak murw voor zich uitkijkend en zonder hoop. Soms breekt een smekende oproep uit de situatie en richt zich direct naar de kijker.

Interrogations – Donald Weber

De lange arm van de staat is een duidelijk aanwezige, doch bijna altijd onzichtbare kracht in het werk. Het is dit geweldsmonopolie over de onderdanen die de staat haar vergaande macht verleent. Macht die even gemakkelijk buitenrechtelijk als wettig gebruikt kan worden. Beide fotografen leggen ieder een eigen vorm van machtsmisbruik bloot. Beide boeken graven in de ruïnes van de waardigheid van de mens en bij beiden resulteert dit in desolate ellende. De een in een kleine smoezelige kamer in het heden, de ander als een stipje in een wijds gebied en vergeten door de historie.