Ontblote gedachten
In de bundel Ik ben alleen is een velletje opgenomen waarop Marilyn Monroe naast een notitie over haar scheten heeft geschreven: ‘misschien zal iemand dit lezen? Ik denk van niet.’ Toch wel, want vorige maand is een selectie van de actrices dagboekfragmenten, brieven en gedichten verschenen in het Engels, Frans en Nederlands. Alleen al via Amazon.com worden er per dag zo’n veertig exemplaren verkocht.
De bundel bevat meer van dit soort zeer persoonlijke fragmenten, hoewel de samenstellers van Ik ben alleen naar eigen zeggen de weloverwogen keuze hebben gemaakt om in de bundel een literaire en intellectuele Marilyn te laten zien. Daarom zijn haar liefdesbrieven achterwege gelaten. De publicatie daarvan zou Marilyn waarschijnlijk niet hebben goedgekeurd. Over een bundel met brieven van Sigmund Freud noteert ze: ‘Het boek onthult (hoewel ik me afvraag of iemands liefdesbrieven wel uitgegeven horen te worden) dat hij geen dooie was!’
Scherpzinnig en ontwikkeld
Het liefdesleven van Marilyn Monroe blootleggen is zoals gezegd niet de intentie van de samenstellers: ‘in dit boek wordt een nieuwe wereld ontsloten, waaruit een ongelofelijke oprechtheid en een frappante scherpzinnigheid naar voren komt. […] Uit alles komt een Marilyn naar voren die ontwikkeld is en zich verder wil ontwikkelen […].’ Om het beeld van een intellectuele Marilyn kracht bij te zetten worden haar notities afgewisseld met foto’s waarop de actrice met een boek in haar hand staat afgebeeld.
De inleiding van de samenstellers, waarin zij benadrukken dat de actrice een grote interesse voor literatuur had, schept te hoge verwachtingen van het werk van Marilyn. Haar gedichten en teksten zijn aardig. Maar het is veelzeggend dat een van haar beste en meest experimentele ‘gedichten’ bij nader inzien gewoon een lijstje songtitels is. Marilyns beste ’teksten’ zijn monologen uit films als Bus Stop, tijdens het instuderen neergekrabbeld op een afgescheurd velletje papier.
Interpretatie
~
Vertaling
De vertaling in het Nederlands (afgedrukt onder de Engelse tekst in drukletters) doet er nog een schepje bovenop door deze volgorde klakkeloos over te nemen en de losse krabbels samen te voegen tot zinnen. Wat in het Engels alleen met elkaar verbonden is door pijlen, wordt in het Nederlands samengevoegd tot één alinea.
Het is gemakkelijk om de vertalers te bekritiseren, omdat de Nederlandse vertaling direct vergeleken kan worden met de oorspronkelijke tekst. Zo wordt ‘bitchy‘ vertaald als ‘bits’ en ‘journal‘ als ‘krant’. Terwijl, wat betreft het laatste voorbeeld, de dagboeknotitie ‘Dec 11, See in older journal‘ eerder de referentie naar een oud dagboek suggereert dan naar een oude krant.
Salontafelboek
Concluderend is Ik ben alleen meer een salontafelboek dan een leesboek. Leuk om door te bladeren, maar niet interessant genoeg om van kaft tot kaft te lezen. Hooguit zouden de fans van Monroe er eens goed voor kunnen gaan zitten. Maar het is de vraag of zij hun idool niet liever in haar waarde willen laten. Aangezien het niet heel waarschijnlijk is dat Marilyn de notities over haar scheten openbaar had willen maken om haar literaire talent te tonen, is het raadzaam om deze bundel met zeer persoonlijke fragmenten ongelezen te laten.
