Wraak in woord en beeld
~
~
~
Familietragedies zijn tegenwoordig weer aan de orde van de dag. Daarmee is de voorstelling Thyestes helemaal van deze tijd. Thyestes is een multimediale solovoorstelling van Jörgen Tjon a Fong. De oorspronkelijke mythe gaat over de Griekse staat Mycene waar een nieuwe koning moet komen. De broers Thyestes en Atreus maken beiden aanspraak op de troon. Het mondt echter uit in een bloederige broedertwist waarin de ene broer een vreselijk plan verzint om wraak te nemen op zijn broer die hem de troon ontnam. Tijdens een verzoeningsmaaltijd schotelt Atreus Thyestes zijn drie zoons voor. Zich van geen kwaad bewust eet Thyestes zijn eigen kinderen op en wordt het levende graf van zijn eigen nageslacht. Het is de ultieme wraak van Atreus. Wraak was in de beschaving van de oude Grieken iets vanzelfsprekends. Waar nu deze rauwe vorm van wraak (gelukkig) afschuw opwekt, was het destijds je plicht om wraak te nemen op degene die jou of je geliefde iets had aangedaan.
Tjon a Fong plaatst deze Griekse tragedie over ultieme wraak in een modern jasje. De voorstelling speelt zich af op het toneel van de Grote Zaal, zowel acteurs als publiek bevinden zich op het toneel. De makers hebben gekozen voor een multimediale vorm die helemaal past bij de jeugdige doelgroep die het zappen tussen disciplines gewend is. Er wordt gebruik gemaakt van live gesamplede en gemanipuleerde beelden, dia’s, poppenkast, vocoders, dancemuziek en traditioneel toneel. Jammer genoeg wordt de voorstelling hierdoor ook rommelig en komt de verhaallijn niet goed uit de verf. Met deze multidisciplinaire vorm van theater moet je oppassen dat je niet al je kruit in een keer verschiet. De dramatische lijn van het verhaal komt op deze manier niet goed over.
Het had allemaal wat geconcentreerder en scherper gemogen. Met name wanneer Tjon a Fong op een gegeven moment besluit om de broers van mensen uit het publiek op te gaan bellen, om hen te vragen wat het ergste is wat de broers elkaar ooit aangedaan hebben, haalt dit enorm de vaart uit het stuk. Tjon a Fong is een goed en charismatisch acteur, daar ligt het niet aan, maar dit stuk smeekt om een dramatische spanning. Door het gebrek hieraan komt het publiek er pas vrij laat achter waar het in dit verhaal nou precies om gaat: wat voor afschuwelijks de ene broer de andere aandoet. Gedurende de voorstelling kom je alleen via flashbacks te weten wat Atreus’ motivatie was voor zijn verschrikkelijke daad. Dit terwijl de plot eigenlijk al in de epiloog bekend wordt gemaakt. Zeker als je de mythe van Atreus en Thyestes niet kent is de voorstelling behoorlijk verwarrend. Ook had ik graag meer raakvlakken en verbindingen met het heden terug gezien in de voorstelling. Alleen het gebruik van moderne technieken, is op zich niet zo buitengewoon vernieuwend.
~
Gepassioneerde discussie
Op zaterdag was er een talkshow over het thema en op zondagmiddag was er een debating-wedstrijd over wraak. In een boksring werden stellingen als “Wraak is intelligente mensen onwaardig” en “Eerwraak is geoorloofd als jouw geliefden worden gekrenkt” verdedigd of ontkracht. De winnaar werd bepaald door een decibellenmeter. Het publiek deed goed mee, had een sterke en inhoudelijke mening en er werden verdomd intelligente opmerkingen gemaakt. De deelnemers verdedigden hun mening vol passie en probeerden zoveel mogelijk mensen te overtuigen van hun gelijk. Het was interessant en een beetje griezelig om te zien hoe iemand met een afwijkende mening, je toch weet te overtuigen van zijn of haar standpunt. Als je maar met genoeg emotie en overtuigende feiten over de brug komt, dan kan je waarschijnlijk verzekerd zijn van veel bijval van het publiek.
Dikke huid
Als afsluiter van de zondagmiddag werd de videofilm Olifant vertoond. De film is duidelijk geïnspireerd door Gus van Sant’s Elephant en verwijst ook naar de dikke huid van het dier. Iets wat je nodig hebt om te overleven op straat. De film werd door Amsterdamse scholieren speciaal voor het Wraakfestival gemaakt. De jongeren verzamelden hun eigen ervaringen en ideeën over wraak, deze vormden het uitgangspunt voor het script. Een lowbudget productie, gemaakt met scholieren zonder filmervaring, maar juist daardoor een film die heel puur en echt overkomt. Het gaat over jongeren in de Bijlmer die wraak nemen op elkaar. Iedereen heeft zijn eigen visie op de werkelijkheid en daardoor een eigen waarheid. De film is met 20 minuten te kort om echt diep te graven in de karakters en de beweegredenen van de hoofdpersonen, maar de essentie is duidelijk.
~
Beide avonden werden afgesloten door performances met DJ’s, spoken word optredens, breakdancers en VJ’s. Eboman bijvoorbeeld drukte wraak uit in beeld en geluid en Natasha Jakavleva zong een wraakaria. Er waren ook optredens van onder meer Senna en Kamp18 en DJ’s Babalicious, Taco Fett en DFJef. Kortom, de dagen vol discussie en standpunten mondden uiteindelijk uit in een lekker relaxed feestje.
Doorbroken conventies
Moeten wij het heft in eigen handen nemen? Moet je je inhouden en aanpassen aan de heersende wetten en regels, of zijn er situaties waarin wraak verantwoord is? Of is wraak toch gewoon een teken van domheid, een oerdrift? Iedereen heeft hier zo zijn eigen mening over. Toch heerste er een positief en saamhorig gevoel in de gangen en zalen van de Stadsschouwburg. Het was druk, er waren naast de organisatoren veel vrienden van deelnemers en artiesten aanwezig, maar ook mensen die nieuwsgierig waren geworden door de postercampagne, blogs en communities. Het was een goede combinatie van wat oudere bezoekers en jong publiek. En het streven om met de witte toneelwereld te breken lijkt geslaagd. Ruim de helft van de bezoekers bestond uit een ander, veel jonger en kleurrijker, publiek dan men gewend is in de Stadsschouwburg. Iedereen hing lekker in banken en op zitkussens, er werd smakelijk gegeten en gedronken en een hoop mensen waren gelukkig niet bang om hun mening te geven over dit lastige onderwerp. Het festival was leuk, interessant en afwisselend. Urban Myth is erin geslaagd om een juiste balans te vinden tussen inhoud en entertainment. Een goed initiatief van Urban Myth om een dergelijk – toch controversieel – thema aan te snijden en zo met conventies te breken. Volgende keer iets meer vaart en minder wachtmomenten, dan is het helemaal goed.
Het Wraakfestival komt ook naar Lantaren/Venster in Rotterdam (7 april) en Theater de Poorterij in Zaltbommel (26 april o.v.b.).
