Operadagen Rotterdam

Wanneer ik iemand meeneem naar de Operadagen Rotterdam, krijg ik na afloop van een voorstelling vaak de vraag: maar dit is toch niet echt opera? Doorgaans kan ik mijn kompaan geen ongelijk geven, maar een naam als Muziektheaterindebreedstevormdagen Rotterdam is op zijn minst marketingtechnisch niet heel handig. Het festival, dit jaar van 17 tot en met 26 mei, tast dapper de grenzen van opera/muziektheater af en gaat deze dikwijls voorbij. De voorstellingen variëren van meezingfestijnen tot conceptuele dans- en muziekvoorstellingen en worden uitgevoerd door de gehele stad (naast in de theaters bijvoorbeeld ook in de Bijenkorf of voor het Centraal Station).

Een min of meer willekeurige greep uit het aanbod bracht mij op zondag 19 mei bij drie voorstellingen. Samen vormen zij maar een fractie van de programmering, maar zijn wel exemplarisch voor de ruime blik op muziektheater die de Operadagen kenmerkt.

Eenheid in verscheidenheid

Orlando van Julie Beauvais en Horace Lundd is bijvoorbeeld een installatiekunstwerk, met livemuziek van trompettist Yannick Barman. Het is een vrije interpretatie van Virginia Woolfs roman Orlando: a Biography, het satirische verhaal over een 16e-eeuwse edelman die na twee eeuwen van geslacht verandert en vervolgens doorleeft tot in de 20ste eeuw. Bij Beauvais en Lundd zijn de verschillende manifestaties van Orlando verbeeld door zeven video’s van mensen van over de hele wereld, van diverse pluimage, die tergend traag bewegend tegen de achtergrond van hun leefomgeving worden gefilmd.

Orlando is geen ‘voorstelling’ en het concept ist uiterst minimalistisch. Dat is even omschakelen (of ik had het boekje beter moeten lezen). Als dat gelukt is, dan kun je langzamerhand vereenzelvigen met de verschillende Orlando’s, met de soundscape van vervormde trompetgeluiden, en op zoek gaan naar de Orlando in jezelf.

Duveltje uit een doosje

Patrick Eaking Young ontwikkelde de voorstelling Toujours et près de moi op basis van de Pepper’s ghost, een optische illusie waar door middel van de precieze positionering en belichting van een spiegel een soort hologram wordt gecreëerd (denk aan het Spookslot in de Efteling). De setting lijkt sober: twee performers voor een tafel met daarop twee kleine houten kisten. Maar al snel blijkt dat de kistjes bewoond worden door kleine spookmensen, tussen wie zich een woordeloze strijd ontvouwt.

Een belangrijke rol in deze voorstelling is weggelegd voor de serene zang van het vijfkoppige koor EXAUDI. Hun repertoire varieert tussen de renaissancepolyfonie van Gesualdo en Machaut en werk van hedendaagse componisten en van hartverscheurende zang tot cartooneske begeleiding. Wat in eerste instantie een gimmick lijkt, verwordt tot een poëtische vertelling over verlangens en verscheurde relaties.

Werkelijkheid

De conventioneelste opera van de zondag was The Cave van het ODC Ensemble, maar dat conventionele mag je met een korrel zout nemen. The Cave is namelijk een cyberpunkopera, gebaseerd op Plato’s grottheorie, met een grotendeels elektronische soundtrack, een bombastisch libretto dat varieert tussen filosofische beslommeringen over leven in tijden van sociale media, soundbites uit het nieuws, voorlichtingsvideo’s uit de Tweede Wereldoorlog en wat al dies meer zij. Wat op het podium gebeurt, wordt veelal live geprojecteerd en gedubbeld op het achterdoek, wat een caleidoscopisch effect heeft en een DIY-esthetiek aan de voorstelling geeft.

Met deze bombast roept het Griekse ensemble vragen op over de realiteit in tijden van digitale overdaad en nepnieuws. The Cave is weinig subtiel en een tikkeltje pretentieus, maar tegelijkertijd weet de voorstelling het publiek wel mee te voeren door middel van audiovisuele overdaad en de slimme muziek, een kruising tussen elektronica en operazang.