Who run the world?

Noem tien bekende muzikanten die niet zingen. Hoeveel vrouwen zitten er in je lijst? Mijn resultaat was opvallend. Eigenlijk ook opvallend is dat er in de top 500 beste drummers, maar twintig vrouwen staan. In de top 100 gitaristen zijn het er drie, met de hoogste notering voor Joni Mitchell op nummer 75. Bekende vrouwelijke artiesten zijn veelal solozangeressen en als ze al in een band zitten, dan als zingende frontvrouw. Waarom zijn er zo weinig bekende vrouwelijke instrumentalisten?

Natuurlijk, er zijn genoeg voorbeelden te noemen van musicerende vrouwen die hun mond dicht houden. Maar de verhouding tussen mannen en vrouwen die in de popmuziek met hun instrument goed geld verdienen, is op zijn zachtst gezegd scheef te noemen. De verhouding tussen mannen en vrouwen die überhaupt muziek maken is een stuk meer in evenwicht.

A mans world

Niet dat het ooit anders is geweest. Uit de lange geschiedenis die de muziek kent, blijkt dat de rol van vrouwen in de ontwikkeling van de muziek vrij klein is. (Daarbij moet wel in gedachte gehouden worden dat tot de jaren tachtig de meeste musicologische onderzoeken werden gedaan door blanke mannen die muzikale thema’s tot in het oneindige bestudeerden.) Vrouwen waren soms zangeres bij reizende gezelschappen, maar zelden componeerden zij zelf en nooit speelden ze in een orkest.

Stel, je werd als meisje in de 19e eeuw geboren met enige muzikale aanleg. Had je een broer of vader in de muziek of kwamen je ouders van goeden huize, dan had je geluk en kon je wat lessen van een meester meepikken. Had je erg veel geluk, dan had je een broer die jouw stukken onder zijn naam uit wilde geven (zoals bij Fanny en Felix Mendelssohn). Maar over het algemeen werden muzikale uitspattingen van vrouwen alleen binnenshuis getolereerd. De enige andere oplossing was om in het klooster te gaan. Het muzikale leven van vrouwen hield op bij de voordeur.

De eerste gevierde vrouwen in de muziekwereld waren de diva’s van de Italiaanse opera. Waar de vrouw het stralende middelpunt was op de bühne, was er pas na de Tweede Wereldoorlog plaats voor haar in de orkestbak. Een kijkje bij een hedendaags orkest leert niet alleen dat er meestal nog steeds veel meer mannen dan vrouwen spelen, maar ook dat vrouwen in het orkest voornamelijk violist, harpist of houtblazer zijn.

De meisjes tegen de jongens

Uit onderzoek blijkt dat jonge kinderen al een idee hebben welke instrumenten voor meisjes zijn (viool, fluit, harp), welke voor jongens (drums, gitaar, trompet) en welke neutraal zijn (saxofoon, hoorn). Bands zijn dus al overwegend ‘mannelijk’ voordat er een instrument wordt aangeraakt. En als meisjes dan al een instrument spelen in een band, dan spelen ze vaak bas. Er wordt gefluisterd dat bas makkelijker te leren is, maar het is ook een instrument dat niet vaak op de voorgrond staat. Een veilige keuze.

Volgens sommige onderzoekers is het ronduit eng om als meisje in een band te spelen. Te beginnen bij de muziekwinkel. Want nadat je het geld, dat je eigenlijk voor kleding en cosmetica had begroot, in je zak hebt weten te houden, word je in de muziekwinkel geïntimideerd door de verkopers die alles lijken te weten. En die jongens die in de hoek met een gitaar aan het pielen zijn, kijken je ook al zo vreemd aan. De oplossing: vluchten in meisjesachtige onwetendheid, waardoor je sowieso niet meer serieus genomen wordt.

En zo zijn er nog meer dingen om bang van te worden. Wat te denken van wat er allemaal kan gebeuren midden in de nacht, op weg terug naar huis van de oefenruimte of het optreden. ‘The fact that some men sexually attack women means that public places become male terrain’, om maar met de onderzoekster te spreken. Feit is ook dat er meer mannen dan vrouwen werken in de muziekbusiness, denk aan de producers, de roadies, de boekers, de geluidstechnici, de muziekjournalisten die lijsten maken van de beste muzikanten, et cetera. Doodeng!

Girls will be girls
Een beetje meid laat zich natuurlijk door niets en niemand tegenhouden en kiest gewoon wat ze leuk vindt. Vrouwen kiezen nou eenmaal vaak voor vrouwelijkheid, maar dat is niet per se een natuurlijk gegeven. Vrouwelijkheid en, natuurlijk, ook mannelijkheid worden gesuggereerd door een arsenaal aan handelingen. Die constructie van handelingen wordt ‘gender’ genoemd. Gender en sekse zijn twee verschillende dingen die met elkaar verstrengeld zijn, als een dropjojo. En wat is er lekkerder dan die helemaal af te rollen om vervolgens voorzichtig twee bijna identieke dropveters van elkaar af proberen te halen.

Een mooi voorbeeld van echte mannelijkheid is heavy metal. Niet alleen door al die drums, die gitaren en de overweldigende hoeveelheid mannen, maar natuurlijk ook door het machismo dat bij het genre hoort met de gitaarsolo als ultieme masturbatiemetafoor. Het maakt dan dus niet uit of je een vrouw bent. Als je heavy metal speelt, of eigenlijk elke soort rock, begeef je je op een mannelijk vlak

. Als een soort dropfruitduo.

I’m with the band
Wil je het maken als musicerende vrouw dan heb je duidelijk nog wat obstakels te overwinnen. Het is eigenlijk niet heel verwonderend dat veel meiden ervoor kiezen om alleen een cd te kopen. Gelukkig zijn de dagen dat vrouwen bij bands vooral in beeld kwamen als groupies of achtergrondzangeressen wel een beetje voorbij. Er zijn genoeg voorbeelden dat het wél kan, zoals Cindy Blackman (vaste drummer van Lenny Kravitz), Jennifer Batten en ons eigenste Candy Dulfer. Toch zal de musicerende vrouw haar mannetje nog moeten staan.

 

 

http://www.youtube.com/watch?v=6679B4Qclg0