Wereldreis van ontdekkingen

Tijdens de beurs was van alles te zien. Van voyeurisme uit Zürich tot conceptuele kunstfotografie uit Nederland. En van snapshots uit Parijs tot serene natuur uit Zweden. Unseen wil spannende ontwikkelingen binnen de fotografie onder de aandacht brengen. Het accent ligt daarom op jong talent en onbekend werk, in tegenstelling tot bij veel andere fotografiebeurzen. Het is bovendien meer dan een beurs: het is een festival. Al ontbreekt de beloofde festival flair een tikkeltje door de vroeg gearriveerde herfstkou, het programma liegt er niet om. Met fotografiefilms, debatten en speciale feestjes is er voor ieder wat wils: fotografiefanaat, koper, fotograaf of student.

De beurs presenteert ook de tijdelijke pop-up tentoonstelling Fashion! Photographs from the Camera Work Collection. De 195 foto’s uit de privécollectie van Camera Work geven een overzicht van de modefotografie vanaf het vroegste begin tot nu. Dit is een geschiedenis vol contrasten. Van zedige beelden van vrouwen in korset en parelketting, via stoere supermodellen uit de jaren ’80, tot MTV-achtige beelden vol seks en geweld.

Trends en transseksuelen

De contrasten tussen de galeries op de fair zijn minstens zo groot. Al bij de ingang presenteren twee tegenpolen zichzelf: The Empire Project uit Istanbul en Reflex uit Amsterdam. Sterk seksuele foto’s van de eerste galerie staan letterlijk tegenover luchtige, humoristische snapshots van beroemdheden in taxi’s en cafés uit de jaren ’60 door Jean Pigozzi bij de Amsterdamse galerie.

De foto’s uit Istanbul verbeelden volgende de galeriehouder ‘eenzaamheid en de drang naar acceptatie’. Fotograaf Halil komt zijn onderwerpen dicht op de huid en kent ze vaak persoonlijk. Een rij blote mannen, de foto afgesneden bij de schouders. Beelden van geslachtsdelen en sterk opgemaakte transseksuelen die neutraal en gelaten langs de camera kijken. De foto’s trekken even aan en stoten direct weer af. Dit is het ongepolijste leven van mensen die zichzelf en hun geaardheid weliswaar geaccepteerd hebben, maar dit van de buitenwereld (nog) niet hoeven te verwachten.

Isolatie en identiteit

Van dichtbij en persoonlijk, gaan we naar het onbekende ver weg met de documentaire fotoserie Tí, door de bekroonde portretfotograaf Koos Breukel en kunstenaar Roy Villevoye. Ze maakten een reis van vijf weken om het afgeleden dorp Ti in Papoea-Nieuw-Guinea te bereiken. Daar creëerden ze een unicum voor deze tijd: portretteren van mensen die nog nooit een foto van zichzelf, nee, zelfs geen spiegel hadden gezien.
Het eigenbeeld van deze geïsoleerd levende mensen is volledig ontwikkeld in relatie met de gemeenschap om hen heen. Niettemin  poseren ze vol zelfvertrouwen, zeker van hun plaats in de wereld. Sommigen dragen een baseballpet, gekregen van een enkele reiziger die zo ver de rivier afdaalt. Anderen worden vastgelegd met een traditionele strohoed. Dat deze foto’s voor velen de eerst kennismaking was met henzelf, of in ieder geval met hun uiterlijk, geeft een extra lading aan elk beeld. Deze foto’s smaken naar meer.

Naast documentaire fotografie, is ook kunstfotografie sterk vertegenwoordigd. Bijvoorbeeld met het conceptuele kunstwerk van Anouk Kruithof, die haar archief verknipte tot een muur van wuivende fotostukjes. Of de met folie ingepakte ruimtes van Marleen Sleeuwits, die de onbestemdheid van transitruimtes verbeelden. Intrigerend werk, maar het filmische vierluik May, or was it April van Dutch Doc bekende Sarah Carlier (te zien bij Lief hertje en De Grote Witte Reus) valt direct op. Beelden van een geïsoleerde plek in het ruige Britse landschap en drie oudere dames die lokale poëzie voordragen, laten zien welk effect wonen op zo’n desolate plaats heeft. Jongeren zijn er al lang niet meer en de ouderen leiden een afgezonderd leven.

Vernieuwende techniek en oude thematiek

De bezoeker komt ook in aanraking met bekende taferelen. Een tafel met een tros druiven, een kom, een glas en rijk fluweel tegen een donkere achtergrond. Maar dan: een hamburger. Een donut met sprinkles. Een vaasje bier en een zakje patat. Fotograaf Nicolaas Wilmouth geeft een moderne en humoristische twist aan de iconografie van klassieke stillevens. De monumentale werken zijn te bewonderen bij Galerie van Kranendonk. Van een afstandje doet de zachtheid van het beeld en het dramatische licht-donker spel denken aan schilderkunst. Beeldschoon, zelfs met die hamburger in het midden.

Naast oude genres, vernieuwend gepresenteerd of niet, is ook traditioneel vakmanschap alom vertegenwoordigd op Unseen. Zelfs polaroids zien we hier en daar nog terug. Maar er is ook plaats voor vernieuwende techniek, die het medium waarmee het beeld gemaakt is soms bijna onzichtbaar maakt. Zoals bij de analoge multi-exposure foto’s van Niko Luoma. Een grafisch, volledig symmetrisch spel van dunne lijnen in rood of zwart toont de onuitputtelijke mogelijkheden van dit medium. De foto’s zijn hypnotiserend en bijzonder door de bijna wiskundige kwaliteit.

Een bezoek aan Unseen inspireert. Het internationale karakter van de beurs levert kleurrijke en interessante contrasten op. In gepresenteerd werk, maar ook in esthetische voorkeuren en gebruiken. Barrières creëert het soms ook. Op de vraag welke techniek een fotograaf heeft gebruikt, reageert een medewerker van galerie G/P uit Tokyo welwillend in een onverstaanbare mengeling van Engels en Japans. De woorden ‘Long exposure’ zijn net te destilleren. Desondanks begrijpen bezoeker en galeriehouder elkaar. Ze delen dezelfde passie en de taal van beelden is universeel.

Festivalbezoekers verzamelen zich na afloop op het Westergasterras, of wandelen babbelend met een glas bubbels de Fashion hal in, waar een dj draait. De soms wat afstandelijke en elitaire ambiance van een galerie of kunstbeurs is ver weg.
Dat is ook de kracht van Unseen en maakt van de beurs een waardevolle toevoeging aan bestaande fotografiebeurzen. Het is dé plaats om in een ongedwongen, internationale en bijna feestelijke sfeer vernieuwende fotografen en trends te ontdekken.