Eindexamenexposities Nederlandse kunstacademies 2006

Academie Minerva Groningen

Het Dagblad van het Noorden was in een recensie vernietigend over wat er dit jaar te zien was tijdens de traditionele eindexamenexpositie van Academie Minerva. De docenten zouden de studenten maar wat aan hebben laten modderen. Stuurloze kunst zou het hebben opgeleverd. Slecht uitgevoerd en erbarmelijk gepresenteerd. Daar kwam het zo ongeveer op neer. Voor een deel hebben ze gelijk. Het niveau van de meer dan honderd afgestudeerden, waaronder dit jaar voor het eerst ook deelnemers van De Nieuwe Avondschool, liet veel te wensen over.

Toch hebben we nog een aantal krenten uit de pap weten te pikken, al was het zoeken. De geheimen zaten diep weggestopt in de kelder van het gebouw: meest opvallend en belovend waren mediakunstenaar Sander Houtkruijer, geluidskunstenaar Kasper van Hoek en beeldhouwer Marjan Kamphuis. Houtkruijer laat zich volgens eigen zeggen inspireren door de uiteenlopende verschijningsvormen van de westerse beeldcultuur. Van Hoek maakte een installatie opgebouwd uit cassetterecorders, platenspelers en versterkers. Tijdens de performance gaat het er ruig aan toe; in plaats van een naald zet hij spijkers of tandenstokers op platen; als hij de plaat wil laten overslaan gebruikt hij een scheermesje of een lijmpot. Kamphuis maakt sculpturen van textiel, rubber en kunststof.

Daarnaast zijn er nog Feiko Beckers en Josine Siderius, beide performancekunstenaars die zich presenteren via video’s. Eerder waren ze al samen te zien in de lokale Medium Gallery. Siderius lijkt in navolging van iemand als Dan Graham vooral geïnteresseerd in onderzoek van het menselijke lichaam, in dit geval het vrouwenlichaam. Ook het feminisme lijkt een belangrijke inspiratiebron. Beckers is onbekend met pijn en heeft een chronisch gebrek aan Weltschmerz. Hij blijkt gefascineerd door het lijden, en dan vooral door de afwezigheid ervan in zijn leven. Toch zit er ook een gezonde dosis humor in zijn werk.

Ook interessant zijn de virtuoze schilder Ahmad Haraji, de schilderijen van Eline Jansen en mediakunstenaar Jasper Smit. Haraji combineert elementen uit de West-Europese schilderkunst en de Islamitische kunst, terwijl Jansen zich vooral laat inspireren door het modellenwerk van haar zusje. Smit houdt zich als computerprogrammeur bezig met de schijnbare willekeur van bepaalde computerprogramma’s en koppelt die bijvoorbeeld aan muziekcomposities.

Still uit eindexamenwerk van Siebe de Boer, afgestudeerd aan het Frank Mohr Instituut

Frank Mohr instituut Groningen

Bij het Frank Mohr Instituut, een tweede fase opleiding, springen Alex Winters en Siebe de Boer eruit. Multimediakunstenaar De Boer presenteerde zijn nieuwe animatie in galerie Sign (Groningen). Het werk gaat door op zijn vorig jaar verschenen eerste animatie, destijds te zien in VPRO’s Nachtpodium. Net als toen bedient hij zich van een soort abstracte game-vormentaal. Ook in deze animatie zweef je langs straatverlichting, bouwkranen en industrieterreinen. De Boer laat wederom zien hoezeer ons leven vervlochten is met techniek. De architectuur doet kil aan, maar op de een of andere manier spreekt er heel veel gevoel uit de animatie. Een spannend contrast.

Winters houdt het graag simpel. Je kijkt naar een video waarin je hem op hardboard een tekening ziet maken van de ruimte waarin jij je als toeschouwer bevindt. Op dat moment ga je er nog vanuit dat hij zich in de video ook in de ruimte moet bevinden. Totdat hij de vloer van de getekende ruimte uitzaagt. Dan blijkt dat we grandioos zijn misleid, Winters zit op een soort plateau, dat hij via een trap verlaat. Een mooie vondst. Volgens hardnekkige geruchten heeft de prominente galerie Fons Welters al interesse getoond.

Werk van Kitty Slebos. Fotografie: Kitty Slebos

AKI Enschede

Het van creativiteit en ondernemerschap bruisende drie verdiepingen tellende AKI-gebouw is begin juli tijdelijk in beslag genomen door het werk van zesennegentig studenten. Ik werd al snel na binnenkomst verrast door de geluidsperformance van Wessel Westerveld. Allerlei soorten en deels gedemonteerde diaprojectoren en camera’s stonden onder glazen kubussen op metalen rekken om een mengtafel opgesteld. Voordat Westerveld hierachter plaatsnam, gaven de lampjes in de donkere ruimte een zacht oranje licht en zoemde er iets onheilspellends; als een grote krachtcentrale. Toen zwollen de geluiden en lichten langzaam maar zeker aan en terwijl er verschillende ritmen door elkaar heen liepen, werd het geluid steeds zwaarder en voller. Elk apparaat is voorzien van drie microfoontjes en zo kunnen de minimale geluiden die het voortbrengt zo worden versterkt dat je als toehoorder het gevoel krijgt alsof je vele malen bent gekrompen en in het oorverdovende hart van een camera bent terechtgekomen.

Ook het werk van Kitty Slebos trok mijn aandacht. Op een aantal foto’s van verschillend formaat, rechtstreeks op de muur geplakt, zien we hoe ze de aangetaste huid heeft vastgelegd: een zachte afdruk van een stoelbekleding op de achterkant van een paar bovenbenen, pijnlijke rode striemen van slippers en een met bultjes bezaaide rug. De directe, kwetsbare foto’s vormen een prachtige tegenhang met de doorgeretoucheerde, glanzende foto’s van de spotless people waar we voortdurend mee geconfronteerd worden.

Werk van Esther Kruk. Fotografie: Esther Kruk

Bijzonder vond ik Esther Kruks lijntekeningen in zwart, wit en grijs. Getoond op beeldschermen komen deze eenvoudige tekeningen tot leven, soms door middel van maar heel kleine bewegingen. Zo zien we een oud vrouwtje dat onophoudelijk langs een bushalte schuifelt, duidelijk vooruitkomen, maar bij degene die zich liggend door een onderaardse tunnel beweegt, zie je weinig progressie.

In de aan elkaar geschakelde houten ruimtes van de installatie van Habby Osk werd je achter elkaar in contrasterende gemoedstoestanden gebracht. Zo stond er in de eerste ruimte een video waar twee dezelfde meisjes met de gezichten naar elkaar toe staan, waarvan de linker voortdurend zegt; “Is it me talking or is it you? Shut up!” Na een tijdje krijg je een beklemmend gevoel; alsof je in het hoofd van een schizofreen bent terechtgekomen. Bij het verlaten van die ruimte, struikel je bijna over een levensgroot polyester figuur die op een rood tapijt in foetushouding ligt, om vervolgens terecht te komen in een hoge, lichte, gouden ruimte, waarin een ruimtevullend achtkantig minipodium staat. Door de speakers klinkt onophoudelijk grappig klinkende lofprijzingen; “I am the very best in the whole wide world”.

Maar zullen deze kunstenaars uit Enschede met hun werk een plekje weten te veroveren in de wereld? Een groot aantal is al goed op weg, maar jaargenoot Arne Haeger draagt hier graag nog een steentje aan bij. Hij verkoopt aandelen van zichzelf en zijn medestudenten. Al vanaf een luttele vijf cent per stuk. In ruil hiervoor wordt de trotse aandeelhouder op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen van de desbetreffende kunstenaar en krijgt hij één procent korting op het werk.

Geen slechte deal lijkt me.

Modevormgeving in ArtEZ Arnhem

Als de eindexamenmodeshow een voorbode is voor wat er de komende tijd in Nederland gedragen gaat worden, dan worden Nederlanders prachtig geklede mensen. De studenten van de modeopleiding aan ArtEZ, de meest befaamde modeopleiding in Nederland heeft weer een nieuwe lichting modeontwerpers afgeleverd. Op hun hoogtepunt van het jaar, de eindexamenmodeshow, waren erg goede en mooie dingen te zien.

In de oude Coberco fabriek die eerder dienst deed als expositieruimte voor de Mode Biennale in 2005, is een catwalk gebouwd. De hele sfeer en ambiance is zoals je het zou verwachten van een modeshow van een willekeurige jonge ontwerper: de electromuziek doet de houten tribunes trillen en mensen drinken champagne. De show brengt veel moois. Sommige kunstenaars kiezen voor een kleine collectie, waarin een bepaald ontwerp meerdere keren op diverse manieren is uitgevoerd, anderen hebben een groot aantal verschillende stukken.

Werk van Sanaz Andishmand. Fotografie Jakolien van der Poel. Met dank aan Iconique Fashion Magazine

Echt felle kleuren worden er niet gekozen, er is veel zwart te zien, poederige tinten en hier en daar wat fellers. Wat de kleuren betreft lijkt er sprake te zijn van soberheid, dit in tegenstelling tot de ontwerpen. Er zijn mooie jurken van Eefje Dierickx en Sarah Sixma en een goed mannenpak voor vrouwen van Sanne Schrijver.

Een van de studenten, Sanaz Andishmand heeft onderzocht hoe stof het lichaam bijna geheel bedekt, als een soort burka, en intussen het lichaam gezien wordt. Hoewel het lichaam voor een groot deel bedekt is, valt een soort catsuit prachtig om het lichaam. De omhulde lichaamsdelen en de vorm van het lichaam vragen hierdoor juist extra aandacht. De lange lap stof voor de ogen laat de rug bloot en legt extra nadruk op de sprekende ogen van het model. De ‘burka’ wordt een sexy kledingstuk.

3D Design

ArtEZ in Arnhem is natuurlijk het meest bekend en befaamd om zijn mode, maar ook op de 3D-designafdeling zijn veel interessante dingen te zien. In totaal zijn er veertien studenten afgestudeerd, wat te prijzen is; de academie heeft keuzes gemaakt welke studenten goed genoeg zijn en wie niet. Iets wat bij sommige academies niet echt het geval blijkt te zijn, getuige de grote getale afgestudeerden. Het leuke aan 3D-design is dat de studenten allerlei verschillende richtingen op gaan. Zo zijn de sieraden te zien die Lotte van Tongeren voor Orson en Bodil maakte, evenals het label van Alexander van der Slobbe en het bijzondere servies van Jozephine Duker waarin kopjes op elkaar gestapeld een kop en schotel vormen. Een andere designer die veel indruk maakt, is Daphne Bikker. Haar schoenen hebben bijzondere vormen en zijn erg vernieuwend. Haar talent wordt deze maand ook bevestigd door Link, een modevakblad, waarin de twee modellen op de voorkant haar schoenen dragen. En dat is toch wel waar de studenten op de eindexamenshow over denken en vooral op hopen: ‘ontdekt’ worden!