IDFA: Deel 6
In dit laatste deel van IDFA blikt 8WEEKLY terug op een feministische actiegroep in Oekraïne met een patriarchale twist, het leven van de Argentijnse zangeres Mercedes Sosa, een snowboarder die na een val een hersenbeschadiging oploopt en narcocorridos in een door drugs bepaald Mexico.
DEEL 1 | DEEL 1| DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5 | DEEL 6
Inhoud: Ukraine Is Not a Brothel | Mercedes Sosa, The Voice of Latin America | The Crash Reel | Narco Cultura
Paradox van een patriarch
Ukraine Is Not a Brothel
Kitty Green • Australië, 2013
~
Ondertussen heeft Femen een geduchte reputatie opgebouwd. De vrouwen vertellen over hun eigen positie en de posities van vele andere vrouwen in Oekraïne. Als zij geen lid waren geweest van Femen, had hen wellicht een perspectief van prostitutie boven het hoofd gehangen. Maar Femen heeft ook een keerzijde. Het brein erachter is namelijk een man, Victor, wat een behoorlijk andere draai aan het hele gegeven van de vrouwenbeweging geeft. Want in hoeverre is er sprake van feminisme, met een man aan het roer?
Green toont het brein achter de organisatie, die in een confronterend interview toegeeft een patriarch te zijn. En een patriarch tegen een patriarchale samenleving is op zijn minst paradoxaal. In haar documentaire brengt Green die paradox aan het licht door zowel Victor, het brein achter Femen, als zijn vrouwen te interviewen. Het leidt tot schokkende onthullingen, waarbij duidelijk wordt dat Oekraïne in zijn strijd om onafhankelijkheid voor de vrouw nog een lange weg te gaan heeft.
Ukraine Is Not a Brothel is een documentaire die geen sluitende antwoorden geeft. Dat bleek ook uit de verhitte Q&A na de vertoning. Is het echt zo zwart-wit als in de documentaire gesteld wordt? En is er sprake van waar feminisme, of zijn de vrouwen van Femen slechts marionetten in de handen van Victor? Al met al een film die tot nadenken stemt, maar een treurige indruk achterlaat over het lot van de vrouw in een door mannen bepaald land. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven
Rotsvast in de branding
Mercedes Sosa, The Voice of Latin America
Rodrigo H. Vila • Argentinië, 2013
~
Sosa had het niet makkelijk. Hoewel ze een groot publiek had, werkte de regering haar in alle opzichten tegen. Ze kreeg ondermeer brieven met doodsbedreigingen en het verzoek het land te verlaten. In Parijs, waar ze altijd van gecharmeerd was, vond ze een onderkomen. Een thuis werd het echter niet – dat was Argentinië, het land wat ze altijd als het hare zag – haar lief en leed.
Mercedes Sosa, The Voice of Latin America toont aan de hand van interviews met familie, muzikanten en haar eigen overpeinzingen het leven van een bijzondere vrouw. Er zijn veel livebeelden van Sosa te zien, waaronder prachtige opnamen in haar beginperiode. Hoewel Sosa doordrongen was van het feit dat ze een mooie stem had, en daarmee ook een gave had, bleef ze dicht bij de aarde en bij haar volk staan.
Haar stem gold niet alleen voor Argentinië, maar voor heel het Zuid-Amerikaans continent. Letterlijk verbeeldt dat zich op het podium, waar de enorme gestalte van Sosa een groot publiek weet in te pakken. Verlegen als ze was sloot ze eerst haar ogen, om vervolgens het publiek in zich op te nemen en haar stem het over te laten nemen. Een stem met een magische werking, waar je ook als kijker door geraakt wordt. Een buitengewoon prachtig en roerend document, waar de invloed van Sosa als voorvechtster van democratie tot ver buiten de grenzen van Argentinië gaat. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven
Boarden of brein
The Crash Reel
Lucy Walker • VS, 2013
~
Walker, ook bekend van Waste Land (2010) die eerder op een IDFA-editie te zien was, had beschikking over uren aan footage. Het begin van haar documentaire laat duizelingwekkende beelden zien van snowboarden op hoog niveau. Pearce, die al vanaf kleins af aan op een snowboard stond, bokst uiteindelijk op tegen snowboardlegende Shaun White. Een jongen die onoverwinbaar leek op de half pipe, totdat Pearce – gedreven en gedisciplineerd om de beste te worden – hem zowaar inhaalt.
Tot dat vreselijke ongeluk, waarvan ook materiaal te zien is. Na een hoge sprong en een misberekening zien we Pearce met ongekende snelheid plat op zijn gezicht vallen. De documentaire staat vervolgens in het teken van Pearces herstel. Zijn uiteindelijk doel (en drijfveer) is weer op een snowboard te staan. Iets wat de arts hem ten zeerste afraadt, evenals zijn bezorgde familie. Zo vindt er een worsteling plaats tussen een jongen die niets liever wil dan het gevoel van adrenaline en uitdaging op een snowboard en zijn hersenen die herstellende zijn.
The Crash Reel toont zowel die adrenaline en de schoonheid van het snowboarden, als de gevaren die de sport met zich meebrengt. Kevin Pearce brengt het er nog goed van af ten opzichte van anderen die ten gevolge van een val hersenbeschadiging hebben opgelopen. Ofwel de val is fataal, ofwel er is sprake van zo’n beschadiging dat het totaal onherkenbare mensen worden – voor zowel zichzelf als de omgeving.
Hoewel Walkers documentaire naar het eind toe wat aan de lange kant is en vooral stilstaat bij de gevolgen van een hersenbeschadiging en de lange weg die patiënten te gaan hebben, is The Crash Reel een duizelingwekkende ervaring, waarbij Kevins worsteling met zijn wensen en drijfveren en zijn gezondheid voelbaar en tragisch is. De snelle montages (knap gedaan uit al die uren footage) en indringende soundtrack van onder andere Grizzly Bear, Bon Iver en M83 vullen de sfeer van de film goed aan. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven
Verval en verheerlijking van de kartels
Narco Cultura
Shaul Schwarz • VS/Israël, 2013
~
Dagelijks worden er lijken ontdekt, danwel verbrand in een auto, danwel onthoofd of in mootjes gehakt. Het onderzoek naar de moorden levert naar verhouding niets op. Sinds 2006 zijn er 60.000 mensen vermoord, een aantal dat alleen maar oploopt. 97% van de moordzaken wordt niet opgelost. Dat de kartels verantwoordelijk zijn is zeker, maar wie en binnen welk kartel, is een groot vraagteken.
Terwijl onderzoeker Soto wordt gevolgd tijdens zijn werkzaamheden, blijkt dat de forensisch onderzoekers hun eigen leven niet zeker zijn. Diverse collega’s van Soto zijn al doorzeefd met kogels, op weg naar werk of terug naar huis. Het weerhoudt Soto er niet van zijn werk te doen; iemand moet het doen.
Tegenhanger van de oneindige moordpartijen en wrede situaties in Juàrez vormen de narcocorridos. Liederen, een soort mix van mariachi en rap, waarin de levens van de Mexicaanse drugsbazen bezongen en verheerlijkt worden. Terwijl de artiesten een steeds grotere populariteit krijgen, met name net over de grens in het Texaanse El Paso, heeft het forensisch onderzoeksteam dagelijks te stellen met bedreigingen en moordzaken.
Prijswinnende fotograaf Shaul Schwarz brengt dit alles zonder opsmuk in beeld. De vraag die zijn documentaire oproept, is wat de toekomst brengt met de drugsoorlog in Mexico. Het beeld van Juàrez is grauw en uitzichtloos. Als de narcocorridos het enige is wat Mexico overeind houdt, dan wordt het tijd dat over de grens de ogen geopend worden. De narco-cultuur overheerst, zoveel is duidelijk, en afschuw en verheerlijking bestaan naast elkaar.
Waar in El Sicario woorden genoeg kracht hadden om de ernst van de situatie te schetsen, doet Schwarz daar een schepje bovenop door de gruwelijke en levensechte beelden van de moordzaken met de kijker te delen. Interviews met betrokkenen zeggen echter al genoeg, zoals een vrouw die alle pijn en onmacht van zich af schreeuwt nadat haar zoon levend onthoofd is. Desalniettemin levert Narco Cultura wel een indringende en moedige kijk in een onteerde samenleving, waarin de hoop op een normale en leefbare situatie steeds kleiner wordt. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven
Henrik Ohsten 
