Deel 6 - IDFA 2012 - 8weekly.nl

Inhoud: Bad Boy High Security Cell | The Girl from the South | The Leader, His Driver and the Driver’s Wife | Room 237 | Mansome

Eenzame opsluiting

Bad Boy High Security Cell
Janusz Mrozowski • Frankrijk/Polen, 2012
3

De 28-jarige Damien had zich het leven anders voorgesteld. Vrouwen, geld, mooie auto’s – het bekende plaatje. Maar Damien wordt opgepakt voor bankovervallen en moet 10 jaar gevangenisstraf uitzitten in een geïsoleerde cel in de Tarnow-gevangenis, in het zuidoosten van Polen. De camera volgt hem in zijn cel, die slechts een paar vierkante meter beslaat. Geleidelijk aan wordt de kijker deelgenoot van Damiens kleine wereld. Hij praat rechtstreeks tegen de camera, waarin hij vertelt over zijn vroegere leven, zijn huidige situatie en zijn dromen.

Een optimistisch verhaal is Bad Boy High Security Cell niet. Hoe vlot Damien ook praat over de toekomst, feit is dat hij voorlopig nog vast zit. Die paar vierkante meter zijn zijn leven. Een leven waar hij naast het gevangeniswezen weinig uitvoert. Drieëntwintig uur per dag zit hij in zijn cel, waar hij de tijd doodt met ijsberen, eten en tv kijken. Het uurtje dat hij zijn cel onder zware bewaking mag verlaten is bedoeld voor ‘exercise’: een grondige inspectie van zijn cel.

Hoezeer Damien de kijker ook overtuigt dat hij zich niet gek laat maken, is het juist die vraag die zich na het zien van Bad Boy High Security Cell opdringt. De gevolgen die eenzame opsluiting heeft zijn ondanks zijn pogingen alles met een lach te maskeren zichtbaar: het dwangmatig handen wassen (30 keer per dag), het ijsberen, het zichzelf herhalen en tegenspreken. De contradictie van zich staande houden en dromen van een toekomst is op beklemmende wijze weergegeven.

Echter maakt het continu in beeld brengen van Damiens dagelijkse routines de film wel tot een lange zit. Wat knipwerk zou niet minder claustrofobisch zijn geweest, daar de muren van zijn kleine cel al snel op de kijker af komen. Wel geeft regisseur Janusz Mrozowksi een uniek kijkje in een justitieel systeem waarbij je grote vraagtekens kan zetten – want hoe rechtvaardig is deze straf in verhouding tot het gepleegde misdrijf? (Suzan Groothuis)
Terug naar boven

Voor altijd een mysterie

The Girl from the South
José Luis Garcia • Argentinië, 2012
3

Lim-Su Kyung is een omstreden figuur in Korea. Als politiek activiste trok zij in de jaren tachtig de aandacht van de media naar zich toe, door zich over de grens van Noord-Korea te begeven en in toespraken te hameren op een herenigd Korea. Filmmaker José Luis Garcia ontmoette haar in 1989, toen er een wereldwijde bijeenkomst voor jonge communisten plaatsvond in Pyongyang, Noord-Korea. Aldaar raakte hij in de ban van de activiste. Eenmaal terug in Argentinië liet Lim-Su Kyung hem niet los, wat jaren later leidde tot het besluit haar op te zoeken in Zuid-Korea.

Wanneer de filmmaker in Zuid-Korea aankomt, wordt hij hartelijk door Lim-Su ontvangen. Hij ontmoet haar vrienden, haar familie, begeeft zich samen met haar in karaoke-bars en restaurants, en hoort haar aan over een donkere periode uit haar leven – het overlijden van haar zoon. Het felbegeerde interview over wat haar bewoog om politiek activiste te worden, komt echter niet van de grond. Daarvoor is Lim-Su te ongrijpbaar en te onbereikbaar. Maar dan krijgt Garcia een tweede kans, wanneer Lim-Su een bezoek aan Argentinië aankondigt.

Wie antwoorden hoopt te krijgen op wat deze activiste dreef tot haar gevaarlijke onderneming de grens over te gaan, of haar ideologie ten aanzien van het communisme, komt bedrogen uit. Lim-Su blijkt een dualistisch persoon – dan weer toeschietelijk, dan weer aanvallend en achterdochtig. Het beeld dat Garcia zo graag toegelicht had willen krijgen, mondt uit in een vaag en onbestemd portret. We zien vooral een Lim-Su die ontwijkt – ofwel afspraken niet nakomt, ofwel tijdens het samenzijn met vrienden, familie en filmmaker vragen over haar politieke activiteiten ondermijnt. Daarbij vermijdt Garcia discussie of confrontatie, wat leidt tot een soort gelatenheid. Met als resultaat een vrij lege film, waarin er maar weinig van de politieke bevlogenheid van de ‘flower of unification’ over is, zoals Lim-Su door haar medestanders werd genoemd. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven

De ontoeschietelijkheid van een leider

The Leader, His Driver and the Driver’s Wife
Nick Broomfield • Verenigd Koninkrijk, 1991
4

Net als in The Girl from the South wordt er in Nick Broomfields film een poging gedaan contact te leggen met een omstreden persoonlijkheid. Broomfield reist af naar Zuid-Afrika, alwaar hij een interview wil regelen met Eugene Terre’Blanche, leider van de Afrikaner Resistance Movement. Broomfield doet dit op z’n Broomfields: hij bedient zelf de opnameapparatuur, gevolgd door een cameraman. Een documentaire maken met minimale middelen dus, waarbij de filmmaker zelf een belangrijke rol inneemt.

Waar Garcia in The Girl from the South zijn hoofdpersoon de touwtjes in handen geeft, houdt Broomfield die strak in eigen handen. Niet dat hij succesvol is in zijn pogingen Terre’Blanche te interviewen. De man komt zijn afspraken niet na, waardoor Broomfield genoodzaakt wordt zijn informatie elders te halen: bij Terre’Blanches chauffeur bijvoorbeeld, J.P. Via J.P., die ook lid is van Terre’Blanches extremistische organisatie, komt Broomfield op bijeenkomsten van de ARM, alwaar Terre’Blanche dreigende uitspraken doet richting president De Klerk en Mandela. Alsnog brengt het Broomfield niet dichterbij ‘de leider’, zoals Terre’Blanche door zijn volgelingen genoemd wordt. Wel worden er onthullingen gedaan door J.P. en zijn vrouw Anita. Zo vindt Anita Terre’Blanche maar een opvliegend mannetje en luistert zij gewoonweg niet naar hem. Wat er in hun verhalen en in die van andere leden vooral naar voren komt, is het schimmige gebied van overtuiging en onwetendheid. Zoals er bijvoorbeeld over aids wordt gesproken, is zowel absurd als hilarisch.

J.P. is een goed voorbeeld van een volger, die uiteindelijk onder grote druk komt te staan – hoe waar zijn de beweringen van de partij, hoe betrouwbaar de leden? Broomfields film is daarmee meer dan een portret van een leider; het is een portret van een verdeelde samenleving waarin overtuigingen en vooroordelen samensmelten. Hoogtepunt van de film is het interview dat Broomfield dan eindelijk weet te bemachtigen met Terre’Blanche, waarin hij niet onder de indruk is van ’s mans intimidaties. Broomfield laat zien dat je met lef en confronteren een heel eind kan komen. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven

Kubricks grabbelton

Room 237
Rodney Ascher • Verenigde Staten, 2012
4.5

Toen Stanley Kubricks The Shining in 1980 uitkwam, waren de reacties gemengd. Ook een aantal van de sprekers die in Room 237 aan het woord komen, waren na de eerste bezichtiging niet echt onder de indruk. Maar de film – waarin schrijver Jack Torrance met zijn vrouw en zoontje in een afgelegen hotel verblijft en langzaam gek wordt – deed iets met ze. Met de introductie van eerst de VHS en later de dvd zagen ze na herhaald kijken dat de film meer was dan een doorsnee horrorfilm. Want The Shining gaat in werkelijkheid over de Holocaust, zegt de een. Nee, het gaat over de genocide op de Indianen, zegt weer een ander. Ook theorieën over de maanlandingen (die Kubrick in scène zou hebben gezet) of seksuele gevoelens komen langs, allen ‘onderbouwd’ met filmbeelden.

De grote vraag is natuurlijk in hoeverre de theorieën doelbewust door Kubrick in zijn film zijn aangebracht. Want de filmmaker gold als iemand die zo ongelofelijk nauwgezet te werk ging, en uitgebreid de tijd nam om een film te maken, dat zaken die bij andere filmmakers als continuïteitsfoutjes worden bestempeld, bij Kubrick haast wel een diepere betekenis moeten hebben. De vijf sprekers die hun soms fascinerende, dan weer vergezochte theorieën uit de doeken doen, komen zelf niet in beeld. De film is geheel opgebouwd uit scenes uit The Shining (indien nodig beeld-voor-beeld of achteruit afgespeeld), maar ook worden in deze sterk gemonteerde documentaire scènes uit andere films en series gebruikt om het verhaal op een creatieve manier te illustreren – met vaak hilarisch effect.

Om de ingewikkelde lay-out van het hotel te duiden worden 3D-schema’s getoond. Speciale vermelding verdient de effectieve soundtrack, die naast bestaande filmmuziek ook originele muziek gebruikt die geheel past bij een horrorfilm uit de jaren zeventig (en associaties oproept met het werk van John Carpenter). Room 237 heeft de opvallende eigenschap dat het, door de film dood te analyseren, deze juist weer nieuw leven inblaast. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven

IJdele dilemma’s van de moderne man

Mansome
Morgan Spurlock • Verenigde Staten, 2012
3

In Mansome wordt de ijdelheid van de man onder de loep genomen. Want anno nu zijn niet alleen de vrouwen in de weer met gezichtsmaskers, verzorgingsproducten en hun haar. Morgan Spurlock, bekend van de MacDonalds-documentaire Super Size Me, duikt op lichtvoetige wijze in de mannelijke grooming-wereld.

In zijn documentaire heeft hij vooral aandacht voor het mannelijk haar. Zo zijn snorren en baarden een apart hoofdstuk. Spurlock volgt hier de Amerikaan Jack Passion, die de titel ‘World Beard Champion’ op zijn naam heeft staan. Ofwel: hoe je van je baard je leven maakt. Zo slikt hij pillen die de gezondheid van de baard bevorderen en wordt de kijker deelgenoot van de wedstrijden waaraan Passion deelneemt. Wanneer een toeschouwer plagend zijn baard aanraakt, is Passion daar bepaald niet van gediend. Zijn obsessie neemt zulke absurde vormen aan dat het komisch wordt. En zo introduceert Spurlock nog wel meer absurditeiten. ‘Freshballs’ bijvoorbeeld, een middel dat zweterige ballen tegengaat. De uitvinder is overtuigd van het succes van zijn product. En het verhaal van een worstelaar, die zijn hele lichaam scheert voordat hij aan zijn wedstrijden begint. Je moet wat over hebben voor uiterlijk vertoon.

Spurlock belicht zoveel mogelijk kanten van de mannelijke grooming: kappers, makers van haarstukjes, de veelzijdigheid aan grooming-producten en onderonsjes over mannelijke ijdelheid tussen Jason Bateman en Will Arnett, coproducenten van zijn film. Spurlock lijkt met zijn documentaire vooral te willen vermaken, door de absurde en verregaande kanten van het manzijn in beeld te brengen. Kritiek op al deze verfijnde mannelijkheid is er ook, in de vorm van commentaar van komiek Adam Carolla en regisseur Judd Apatow. De diepte ingaan doet Spurlock pas wanneer hij een dag uit het leven van een metroseksueel volgt. De man, die steeds meer geobsedeerd raakt door zijn uiterlijk, geeft toe dat hij handelt uit onzekerheid. Dit maakt nieuwsgierig naar meer, terwijl het overgrote deel van Mansome vooral hapklaar entertainment is. Een luchtig en vermakelijk tussendoortje naast al die zware IDFA-documentaires, niets meer en niets minder. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven