Deel 5 - IDFA 2012 - 8weekly.nl

Inhoud: Camp 14: Total Control Zone | The End of Time | The Gatekeepers | Miss Nikki and the Tiger Girls | When Heroes Lie

Vrij maar ontheemd

Camp 14: Total Control Zone
Marc Wiese • Duitsland, 2012
4

Dit is het ongelofelijke verhaal van Shin Dong-Huyks, die geboren werd in een Noord-Koreaans gevangenkamp. Zijn vader, ook gevangene, had goed werk geleverd en kreeg als beloning een vrouw toegewezen. Shin en zijn broer waren het resultaat van deze gearrangeerde koppeling. Het kamp waarin zij wonen is voor elke ingezetene tevens het eindstation: niemand komt er uit vrij en ontsnappen lijkt onmogelijk. Kennis van de buitenwereld dringt nauwelijks door tot de gevangenen, die de doctrine van het krankzinnige Noord-Koreaanse regime erin geramd krijgen. Executies vormen een vast onderdeel van het kampleven, een bestaan dat met behulp van relatief eenvoudige animaties in beeld is gebracht. Het is een stijlmiddel dat erg goed uitpakt en Shins krankzinnige verhaal (waarin hij onder andere zijn moeder en broer verraadt) tot en met zijn uiteindelijke ontsnapping treffend weet te verbeelden.

Naast Shin komen ook twee voormalige kampbewakers aan het woord die ook naar het zuiden zijn gevlucht. Zij bevestigen de gruwelen in de kampen, waaraan ze zelf hebben deelgenomen. De geïnterviewden doen in lang aangehouden, strakke shots hun verhaal. De vaak lange pauzes waarin hun gedachten lijken af te dwalen naar het gruwelijke en vaak nauwelijks te vatten verleden worden niet weggelaten. De camera verlaat alleen het statief als ze Shin volgt als hij over de hele wereld zijn verhaal doet of verdwaasd door een supermarkt slentert. Hij mag dan in vrijheid leven, het is pijnlijk om te zien hoezeer hij ontheemd oogt. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven

Indrukwekkend en leeg tegelijk

In een serie interviews, een immer aanwezige voice-over en (dat moet gezegd) vaak indrukwekkende beelden, probeert Peter Mettler iets te zeggen over het fenomeen tijd. En de nietige rol van de mens daarin. Hij gaat ondermeer op bezoek bij het CERN, waar onderzoekers proberen tot de kleinste definitie van tijd te komen. Hij is op Hawaii, waar het leven bedreigd wordt door steeds actiever wordende vulkanen. En in Detroit is hij getuige van de aftakeling van de stad maar ook van de pogingen tot wederopbouw.

Bij vlagen is The End of Time indrukwekkend, maar vaker weet Mettler niet wat hij met zijn beelden en de quotes van zijn personages aan moet. Hij weet geen geheel te maken van zijn materiaal en door dit ontbreken van een centraal narratief voelt de film toch als een gemiste kans. (Erik Kersten)
Terug naar boven

Blik in een brandhaard
The Gatekeepers
Dror Moreh • Frankrijk / Israël / België / Duitsland, 2012
4

De enigszins verhitte Q&A na afloop met regisseur Dror Moreh bevestigde maar weer eens hoe gevoelig de Palestijnse kwestie ligt. Zeker nu weer, met de recente bombardementen over en weer rond Gaza nog vers in het achterhoofd. De wortels voeren terug tot de Zesdaagse Oorlog van 1967. Na deze door Israël gewonnen oorlog kwamen de Gazastrook en de Westbank in Israëlische handen en werd de Palestijnse bevolking daar opeens een binnenlandse aangelegenheid. De veiligheidsaspecten werden daarmee de verantwoordelijkheid van Shin Bet, zeg maar de Israëlische FBI. Het lukte regisseur Dror Moreh zes voormalige leiders van dit geheimzinnige agentschap voor de camera te krijgen. Aan de hand van hun wel ingevoerde blik krijgen we een uniek inzicht in een van de invloedrijkste en langdurigste brandhaarden op aarde. Eén waar de heren een kritische houding ten aanzien van de huidige koers van Israël aan de dag leggen – wat waarschijnlijk de reden is dat ze aan de film meewerkten.

De gesprekken gaan onder andere over de ontwikkeling van het Palestijns verzet en hoe Shin Bet hierop reageerde, de toenemende radicalisering, het werven van Palestijnse informanten en de vuile handen (martelingen, liquidaties) die de heren allemaal hebben gemaakt. Maar ook het over het hoofd zien van een aantal cruciale zaken, zoals de Intifada en het gevaar van ‘eigen bloed’ (met als triest dieptepunt de moord op president Rabin). In The Gatekeepers zijn het pratende hoofden die het verhaal voortdrijven. Er is geen voice-over maar de film is extra interessant en inzichtelijk gemaakt door het gebruik van goed archiefmateriaal, de toevoeging van een spannende soundtrack en enkele ingenieuze en fotorealistische 3D-animaties. Het is veelzeggend dat het uitgerekend deze mensen zijn die zeggen dat Israël wreed is geworden en de bezetting lijkt op een Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog. De sprekers doen denken aan Robert McNamara in The Fog of War. Naast de unieke blik op de wereldgeschiedenis die hij gaf, kwam ook hij helaas pas tot een genuanceerdere blik na zijn carrière. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven

Girl power in dictatuur
Miss Nikki and the Tiger Girls
Juliet Lamont • Australië, 2012
4

Myanmar, het voormalige Birma, dat is toch dat streng van de buitenwereld afgesloten land? De plek waar de documentaire Burma VJ zich afspeelde en Aung San Suu Kyi lange tijd onder huisarrest leefde? Bij het zien van het fraai gefilmd Miss Nikki and the Tiger Girls krijg je opeens een heel ander beeld van het land. Het repressieve regime is zeker nog aanwezig, maar veelal op de achtergrond en de tekenen van verandering zijn zichtbaar. Onze hoofdrolspeelsters, vijf Birmese meiden en hun Australische coach, lopen door straten vol reclame en Westerse auto’s, treden op in clubs (die officieel overigens niet bestaan) of bij shows van bekende merken. Hier opereert ook een snelle Birmees die wel potentie ziet in een soort Stock Aitken & Waterman-achtige meidengroep. Het is echter vooral de Australische Nikki die vorm geeft aan wat dan nog The Tiger Girls heet.

Nadat de producer hen dumpt besluiten de ambitieuze dames verder te gaan onder de naam Me N Ma Girls. Helemaal vlekkeloos gaat de tocht naar succes niet, want zelf nummers schrijven blijkt lastig en een van hen blijkt een cruciaal onderdeel niet helemaal onder de knie te hebben: het zingen. En waar moeten de teksten over gaan? Niettemin weten ze verdomd catchy popnummers te produceren, waarvan regisseur Juliet (die eerder indruk maakte met haar persoonlijke The Snowman) een aantal kleine videoclipjes in alledaagse situaties maakte die spontaan lijken te ontstaan. De Australische Nikki pusht ze ondertussen voorzichtig steeds verder in Westerse richting, maar voor hen tot dan toe onbekende dingen als tangaslips en tampons gaan er bij de dames nog niet in. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven

Langlaufleugens

Dopinggebruik springt vooral in het oog als het om wereldwijd bekeken sporten als wielrennen of atletiek gaat. Maar dat het in elke sport een enorme impact kan hebben vertelt deze film over het dopingschandaal dat het Finse langlaufen trof in 2001. Overigens heet het daar gewoon skiën en is het veruit de meest bekeken en becommentarieerde sport. Finland vecht een eeuwige strijd uit met Noorwegen en Zweden als het om wintersporten in het algemeen gaat en langlaufen in het bijzonder. Als het een tijd niet lukt om van de buurlanden te winnen is een trauma zo geboren. Het land reageerde dan ook euforisch toen het Finse team tijdens het WK van 2001 de ene na de andere medaille binnenhaalde. Maar die stemming sloeg volledig om nadat bleek dat het team massaal aan de bloeddoping had gezeten. Dat was een vrij onbekend fenomeen in deze sport, al waren er wel voorbeelden uit het verleden.

Filmmaker Arto Holanen gaat op zoek naar de waarheid achter het schandaal en de historie van doping in deze sport, maar stuit op een muur van zwijgen. De sporters zelf, maar ook de trainers, artsen en bestuurders willen weinig kwijt over het onderwerp. Daardoor is When Heroes Lie soms een frustrerende zit, zeker als je de band mist met een sport die in het Finse bloed zit. Die enorme verstrengeling blijkt ook een van de grootste problemen in het ophelderingsproces: zelfs de sportjournalistiek is volledig verweven met de sporters en hun resultaten, waardoor ook zij niet objectief naar het dopinggebruik kunnen kijken. Die journalistiek leeft ervan en kan/mag dus nauwelijks vragen stellen. Die kritiekloosheid geldt uiteraard nog sterker voor het publiek. Dat wil vooral de successen zien en het sluit de ogen voor alles wat de sport ook maar enigszins in een negatief daglicht zou kunnen stellen. Iedereen steekt de kop in het zand als de vragen naar het gebruik gesteld worden. Hoe obscuur de sport voor ons ook mag zijn, die reflex is universeel. Zie bijvoorbeeld het falen van de sportjournalistiek in het ophelderen van dopinggeruchten in de wielerwereld. De film had wel wat korter mogen zijn, hij valt veel in herhaling, maar door de praatangst van de betrokkenen en de parallellen met een sport als wielrennen is When Heroes Lie toch boeiend en relevant. Het kijken naar langlaufen zal in elk geval nooit meer hetzelfde zijn. (Erik Kersten)
Terug naar boven