IDFA 2011

DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3

Lees nu de recensies van: Paradiso, an Amsterdam stage affair | Robert Mugabe… What happened? | Ahmed – Almost 13 | Justice for Sale

Ah Paradiso!
Paradiso, an Amsterdam stage affair
Jeroen Berkvens  • Nederland, 2011

De grote pronkzaal van Tuschinski, waar anders had Paradiso in première kunnen gaan? Een film over dé poptempel van Nederland verdient niet minder dan het rode pluche van ’s lands mooiste bioscoopzaal. Een Amsterdams tafereel was het op zondagavond 20 november, met een zaal vol BN’ers en een onverhulde ode aan die voormalige kerk iets verderop. De kerkelijke oorsprong van Paradiso zet regisseur Jeroen Berkvens nadrukkelijk in. Paradiso heeft wel wat weg van een mis, zoals elk optreden in de grote zaal dat in zekere zin ook is. Berkvens opent met een lyrische scene waarin de camera de grote, lege zaal binnenglijdt alsof het de kathedraal van Reims is. Goddelijk licht stroomt door de glas-in-loodramen terwijl de camera zich eerbiedig opheft naar het motto van het gebouw: Soli Deo Gloria. Alleen aan God de eer. En ‘God is a DJ’, zoals Maxi Jazz van Faithless ook in Paradiso meermaals zong. Jazz is een van de artiesten die in Paradiso reflecteren op hun ervaringen in het Amsterdamse popwalhalla. De muzikanten verschijnen en verdwijnen in soepele split screens, terwijl fragmenten van optredens hun mijmeringen illustreren over hoe het toen was, over wat Paradiso zo paradijselijk maakt. De intieme ruimte, zo dicht bij het publiek, de illustere voorgangers, de unieke akoestiek. Ah, Paradiso!

Een enkele valse noot daargelaten klinkt er nauwelijks kritiek, evenmin wordt er aandacht geschonken aan het bedrijf achter Paradiso of hoe het allemaal zo gekomen is. Het gaat muziekliefhebber Berkvens klaarblijkelijk om de vervoering, om net als een concert alle zintuigen aan te spreken en de essentie van Paradiso te vangen. Nogal een onderneming, en Berkvens slaagt er ten dele in. Paradiso is een lust voor het oog dankzij de scherpe montage en experimentele editing – net als een gotische kathedraal is het een waar Gesamtkunstwerk. Maar de lofzang op Paradiso jeukt op den duur een beetje. Het gebouw mag garant staan voor een zekere sfeer, daarmee is toch niet alles gezegd – en het biedt onvoldoende basis voor een spanningsboog van anderhalf uur. Dan rest de vraag of je als publiek in vervoering bent gebracht. Het ene concert is nu eenmaal het andere niet.
Terug naar boven

Afrikaanse Hitler
Robert Mugabe… What happened?
Simon Bright • Engeland / Zimbabwe / Zuid-Afrika, 2011

Robert Mugabe en wantoestanden in Zimbabwe, was dat niet prominent in het nieuws een jaar of twee geleden? Het is de tragiek van het zuidelijk Afrikaanse land dat al sinds midden jaren tachtig zucht onder het juk van een steeds gekkere president. Af en toe, tijdens verkiezingen, is Zimbabwe actueel en heerst zelfs in Nederland verontwaardiging. Meestal echter is de abominabele status quo ter ver van ons bed.

Robert Mugabe: 88 is hij nu, heel lang kan het niet meer duren, maar hoe dan verder? Je vraagt het je af tijdens het zien van Robert Mugabe…What happened? van de Zimbabwaanse filmmaker in exil Simon Bright. Bright schildert een politiek portret van de man die zich van vooraanstaande intellectuele onafhankelijkheidsstrijder ontpopte tot een leugenachtige despoot die zichzelf notabene vergelijkt met Hitler. Interviews met critici van de Afrikaanse leider worden afgewisseld met archiefmateriaal. De Britse premier Margaret Thatcher walsend met de president van Zambia bijvoorbeeld, en geestige speeches van Mugabe in het Zimbabwaanse parlement. Het begon immers zo veelbelovend toen de Britse kolonie Rhodesië in 1980 onafhankelijk werd en Mugabe de eerste premier van Zimbabwe. In rap tempo ontwikkelde het land zich tot een redelijk goed functionerende staat, die analfabetisme en armoede succesvol bestreed. Dat ging een jaar of wat goed, tot Mugabe’s keiharde optreden tegen de Ndebele in Matabeleland, West-Zimbabwe. Het begin van een neerwaartse spiraal van geweld, onderdrukking en totale ontwrichting van de staatsstructuur. Mugabe zelf teerde echter nog lang op zijn positieve imago van een evenwichtig leider. Een voormalig bewonderaar: ‘Hij is een vat vol tegenstellingen. Ik dacht lang dat er iets of iemand buiten hem moest zijn die hem afschermde van wat er werkelijk gaande was. Ik kon het gewoon niet geloven.’

Bright levert met Robert Mugabe een degelijk en informatief document af. Filmisch is het minder interessant: het scenario wordt voortgestuwd door Bright’s eigen interpretatie in voice-over en pratende hoofden domineren het beeld. Dat is gezien de omstandigheden waaronder de film tot stand kwam al heel wat: kritiek kan je in Zimbabwe duur komen te staan, buiten draaien is er niet bij. Een dappere, treurig stemmende film.
Terug naar boven

Verborgen held
Ahmed – Almost 13
Ritchie Cavander-Cole • Noorwegen, 2011

Ahmed is bijna dertien en woont in Noorwegen. Hij voelt zich er duidelijk thuis, maar zijn ouders willen het liefste terug naar Tsjetsjenië. Het is het eenvoudige gegeven van Ahmed – Almost 13, een kortfilm van de eveneens naar Noorwegen geëmigreerde Australiër Ritchie Cavander-Cole. Ahmed is een ‘verborgen held’, zegt de maker. In eerste instantie zag hij een behoorlijk irritant joch dat alleen interesse leek te hebben in oorlogsspelletjes. Ahmed’s ‘heldendom’ openbaart zich langzaam en alleen voor wie het wil zien: een jongen op de grens van kind en puber, die worstelt met zijn identiteit. Cavander-Cole filmde Ahmed thuis, op weg naar school, bij de buurvrouw voor wie hij klusjes doet, op de Noorse bijles. Alledaagse, intieme situaties, vaak gefilmd bij de kleinbehuisde familie thuis. Net als iedere bijna dertienjarige toont het Ahmed als opstandig en aanhankelijk tegelijk.

Maar er is ook meer. Ahmed die gedecideerd verklaart dat hij een hamburger van McDonald’s veel lekkerder vindt dan de nationale Tsjetsjeense schotel die zijn vader trots omschrijft. Zijn blik als zijn vader dagdroomt over hoe het gezin straks in een nieuwe auto terugrijdt naar Tsjetsjenië. Ahmed’s tweestrijd schemert steeds zichtbaarder door zijn bokkige gedrag heen. De kloof tussen zijn ouders die verlangen naar hun moederland en Ahmed die eigenlijk in Noorwegen thuishoort, wordt steeds groter. Het is de verborgen tragiek van menig immigrantengezin, die hier subtiel en steeds vanuit het perspectief van de jonge Ahmed belicht wordt.
Terug naar boven

Vrouwe Justitia
Justice for Sale
Ilse van Velzen, Femke van Velzen • 2011

De productieve zusjes Van Velzen maakten in nog geen vijf jaar tijd drie films over Congo, in het bijzonder over verkrachting. Justice for Sale is het laatste deel in een trilogie over de nasleep van seksueel geweld in Congo. De invalshoek is ditmaal verrassend: advocate Claudine Tsongo tracht een vermeend verkrachter niet in maar uit de gevangenis te krijgen. De charmante en intelligente Tsongo is Vrouwe Justitia zelf, streng doch rechtvaardig. De film volgt haar pogingen om de waarheid boven tafel te krijgen in de zaak Masamba, een lokale geneesheer die in 2008 de vrouw van een officier zou hebben verkracht.

Een officier? Hmm, daar heb je het al. In de beelden die de Van Velzens in 2008 schoten van de openbare rechtszaak à l’improviste wordt de hiërarchie en troebele bewijsvoering al duidelijk. Ga er maar aan staan. Op zoek naar ziekenhuisgegevens over de vrouw in kwestie vliegen stapels formulieren, samengebonden met een touwtje, Tsongo letterlijk om de oren. Als ze de officier confronteert met ongerijmdheden in zijn verhaal, draait hij zich vast in nog meer onduidelijkheden. Misschien heeft hij zijn vrouw zelf wel mishandeld – als een type als hij zegt dat hij ‘nog nooit problemen heeft gehad met vrouwen’, weet je het wel.

Het lijkt steeds meer een onbegonnen zaak, zeker als de advocaat van de officier hint op de rol van internationale NGOs, die aandringen op veroordelingen. Het is tegelijkertijd de zwakke plek van de film: ondanks deze duidelijke aanwijzing blijft de aard van de corruptie in nevelen gehuld. Dat is jammer, zeker gezien de opvallend goede spanningsopbouw van de film, die sowieso erg verzorgd is met mooie beelden en een passende soundtrack. ‘We hadden te weinig leads, en het is gewoon te complex, ook vanwege onderlinge stammenverhoudingen, om in de film uit te leggen’, licht Ilse van Velzen na de vertoning toe. Begrijpelijk, al blijft je dan hangen in een vaag gevoel van onmacht. De waardige frustratie van Tsongo en haar collega’s over de corrupte rechtsgang in haar land anderzijds is hoopgevend. Laat deze Vrouwe Justitia maar lopen.
Terug naar boven