IDFA 2012

Het eerste deel van ons verslag van deze jubileumeditie van het jaarlijkse International Documentary Film Festival Amsterdam, met aandacht voor een cameravrouw onder druk, de essentie van de HEMA, de liefde voor honing, een grootse kleine geschiedenis en een ambulance zonder richting.

DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5 | DEEL 6 | DEEL 7

Inhoud: Camera/Woman | Het geheim van de HEMA | More than Honey | No Place on Earth | Sofia’s Last Ambulance

Onmogelijke positie

More Than Honey
Markus Imhoof • Oostenrijk/Duitsland/Zwitserland, 2012
3.5

Liefdevol. Dat is een woord dat bij het kijken van More Than Honey naar boven komt. De manier waarop de honingbij wordt benaderd en de prachtige macroshots; zelden zijn insecten zo aaibaar gemaakt. Helemaal vreemd is dat niet. Regisseur Markus Imhoof komt zelf uit een imkersfamilie; de liefde voor honing is er bij hem niet alleen bij wijze van spreken met de paplepel ingegoten. Imhoof geeft met More Than Honey een fraaie inkijk in de vele facetten van het bijenuniversum. Zoals een oud Oostenrijks mannetje hoog in bergen, die zijn zwarte bijen raszuiver probeert te houden. Of de dames die koninginnen kweken en ze dan per post(!) de hele wereld over sturen. Of de Amerikaan die bijen vooral als inkomstenbron ziet. Hij reist met vrachtwagens vol korven het hele jaar door de VS om gaarden en plantages door de bijen te laten bevruchten. Vervreemdend: de Chinezen die hun gaarden met de hand bestuiven, bloempje voor bloempje. Bijen zijn er door het overmatig gebruik van gif namelijk niet meer.

Uiteraard snijdt Imhoof, die zelf de voice-over verzorgt, een heet hangijzer aan: de mysterieuze en massale bijensterfte. Mysterieus? De bijna industriële benadering van de Amerikaanse mega-imker met zijn 15000 nesten geeft wel een indicatie: schimmels, parasieten en insecticiden tasten de bijenvolken aan, die tegenwoordig triest genoeg afhankelijk zijn gemaakt van antibiotica. En de bijenvolken, waarbij het collectief als eenheid fungeert, worden rücksichtslos van elkaar gescheiden en door elkaar gegooid. Ze zijn kapot gedomesticeerd zou je kunnen zeggen. Wat dat betreft zou de gevreesde en ten onrechte verketterde killer bee, de agressieve kruising tussen de Afrikaanse en Europese bij, met zijn taaiheid wel eens de redding van het bijenras kunnen zijn. En wellicht daarmee ook van de mensheid. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven 

Letterlijk ondergronds
No Place on Earth
Janet Tobias • VS/GB/Duitsland, 2012
4.0

Chris Nicola, New Yorker met Oekraïense wortels, wilde meer over zijn achtergrond te weten komen en tegelijkertijd de enorme grotten verkennen die West-Oekraïne rijk is. Bij toeval stuitte hij op tekenen die wezen op bewoning: knopen, schoenen, iets wat leek op slaapplekken. De jaren erna blijft hij het land bezoeken om meer te weten te komen over de grotbewoners, maar komt niet veel verder dan geruchten dat het wel eens joodse onderduikers tijdens de Tweede Wereldoorlog geweest zouden kunnen zijn. Dat bleek vele jaren later inderdaad het geval. Nicola was op een ongelofelijk verhaal gestuit. Tientallen joden waren na de Duitse inval ondergedoken in een van de vele grottenstelsels in het gebied. Ze werden ontdekt maar wisten te ontsnappen om vervolgens weer een andere grot te gaan bewonen. 511 dagen zaten diegenen die het nog kunnen navertellen en nu in de VS en Canada wonen ondergronds.

Het verhaal van Nicola vormt de opmaat naar de overlevenden die spreken over deze bijzondere periode in hun leven. Maar de hoofdmoot van de film bestaat uit mooi gefilmde, goed geacteerde reconstructies van die periode, die het verhaal en de ontberingen goed invoelbaar maken. Het is soms moeilijk de hoeveelheid aan personages uit elkaar te houden, maar No Place on Earth verbaast en ontroert, en toont de wilskracht en het improvisatievermogen van een groep bijzondere mensen. Een fraai voorbeeld van een kleine geschiedenis die terecht groots is weergegeven. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven 

Onscherp plaatje
Sofia’s Last Ambulance
Ilian Metev • Duitsland/Bulgarije Kroatië, 2012
2.0

Hoeveel ambulances telt Sofia, hoofdstad van Bulgarije met zo’n 1,4 miljoen inwoners? Dertien. Niet dat dit ongelofelijke feit wordt genoemd in Sofia’s Last Ambulance trouwens, het is te lezen in het programmakrantje. Informatie verschaffen, de situatie van de twee artsen en de chauffeur die gevolgd worden in een context plaatsen: daar doet maker Ilian Metev niet aan. Hij houdt de aandacht strak gericht op de drie hoofdpersonages. Letterlijk: een groot deel van de film kijken we alleen naar hun gezichten. Ze babbelen wat, dollen met elkaar, steken de ene na de andere sigaret op(!) en wachten vooral veel. Op een volgende klus, als communicatie met de centrale überhaupt al mogelijk is. En als ze naar een patiënt gaan (die steevast buiten beeld wordt gehouden), dan kunnen ze het adres vaak niet vinden, wordt er niet open gedaan, kunnen ze weinig doen of blijkt de persoon al dagen dood in huis te liggen.

Het is om mismoedig van te worden en verklaart waarschijnlijk de vaak ogenschijnlijk lethargische houding van de personages, die – afgaande op het gerammel en de bibberige beelden – hun werk in een soort bestelbus moeten doen die over wegen vol gaten scheurt. (Is dit werkelijk een lidstaat van de Europese Unie in de 21e eeuw?) Metev koos bewust voor een beperkte focus. Niet alleen in de manier waarop hij het gegeven behandelt, maar ook stilistisch door te kiezen voor een erg geringe scherptediepte. In beide gevallen blijkt hij helaas niet in staat de focus constant scherp te houden. Dit fascinerende onderwerp had beter verdiend. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven