Twee films over Truman Capote

Truman Capote

Maar laten we bij het begin beginnen. Op 15 november 1959. Tijdens die winderige nacht van zaterdag op zondag, werden vier leden van de welvarende familie Clutter in hun afgelegen boerderij bij het plaatsje Holcomb (Kansas) vermoord. Dader(s) en motief onbekend. Schrijver Truman Capote, onder meer bekend van Breakfast at Tiffany’s, raakte gefascineerd door een artikeltje in The New York Times. Hij reisde met zijn jeugdvriendin Nelle Harper Lee (die niet veel later To Kill a Mockingbird zou publiceren) naar het plaatsje af om voor The New Yorker de impact vast te leggen die zo’n brute daad op een kleine gemeenschap had. Anderhalve maand later werden de moordenaars, Perry Smith en Dick Hickock, gearresteerd. Ze hadden de Clutters enkel willen beroven, maar waren gefrustreerd geraakt omdat er nauwelijks contant geld in het huis te vinden was. Capote, die er inmiddels van overtuigd was geraakt dat er een heel boek in het verhaal zou zitten, interviewde de heren uitgebreid in hun dodencel. Met Smith raakte hij min of meer bevriend, omdat hij veel van zichzelf in hem herkende. Niet lang na hun executie in 1965 lag In Cold Blood in de winkels.

Non-fictie roman

Philip Seymour Hoffman in Capote

Het boek was een doorslaand succes. Het was de eerste zogenaamde ‘non-fictie roman’, een ware gebeurtenis met literaire middelen verbeeld. Capote belichtte alle aspecten van de moord: de karakters van de familie Clutter (opgetekend aan de hand van verhalen van dorpsbewoners), het onderzoek door de politie (met behulp van rechtbankverslagen) en de bewogen levens van de moordenaars. In een meeslepende stijl, vol fictieve dialogen, kwamen zowel de slachtoffers als de daders tot leven. De originele documenten die Capote hier en daar toevoegde, zoals een brief die Perry Smith ooit van zijn zus ontving en de ‘analyse’ die een celgenoot hiervan maakte, verhoogden de authenticiteit. Grote afwezige in het boek was Capote zelf. Hoewel hij gaandeweg een hoofdrolspeler werd in het verhaal – al was het alleen maar om het feit dat hij een van de weinigen was die contact had met Smith en Hickock – hield hij zichzelf vakkundig buiten beeld.

Dit gold ook voor de gelijknamige film die Richard Brooks in 1967 maakte. Hierin werden Smith (gespeeld door Robert Blake, die jaren later zelf ook van moord verdacht zou worden) en Hickock (Scott Wilson) gevolgd, van de voorbereidingen voor de beroving tot en met hun executie. Door de menselijke wijze waarop de twee werden verbeeld kwam de moord extra hard aan. Zeer bijzonder aan de indrukwekkende film was dat de originele plaatsen als decor zijn gebruikt, tot het huis van de Clutters aan toe. Maar van Capote wederom geen spoor.

Vreemde eend

Toby Jones en Sandra Bullock in Infamous

Uit andere bronnen was inmiddels bekend dat Truman Capote in werkelijkheid zeker niet onzichtbaar was. Met zijn flamboyante verschijning en hoge stemmetje was hij een vreemde eend in de bijt. Hij wist naar verluidt pas het vertrouwen van de conservatieve Kansasianen te winnen toen hij anekdotes over bevriende beroemdheden als ‘Bogey’ (Humphrey Bogart) en ‘Frank’ (Sinatra) begon te vertellen. Naderhand werd het hem door velen kwalijk genomen dat hij de moordenaars zo sympathiek had neergezet. Ook bleek hij heel wat geromantiseerd te hebben: zo had hij moeder Clutter ten onrechte als geestesziek neergezet en had hij Perry Smith excuses in de mond gelegd die deze in werkelijkheid nooit had aangeboden. Dichterlijke vrijheid wellicht, maar het is de vraag of de fantasieën het boek nu zo veel beter maakten.

In 2003 begonnen twee verschillende scenarioschrijvers op grond van twee verschillende biografieën aan twee verschillende films. Capote van Bennett Miller ging in september 2005 in première, Infamous van Douglas McGrath volgde een jaar later. De beide hoofdrolspelers, Philip Seymour Hoffman en de vrij onbekende Toby Jones (de stem van Dobby de huiself in Harry Potter!), doen niet voor elkaar onder. Dat de één een Oscar won en de ander niet zal vooral met de volgorde van uitbreng te maken hebben. Bijfiguren als Nelle Harper Lee (eerst Catherine Keener, nu Sandra Bullock) en rechercheur Dewey (respectievelijk Chris Cooper en Jeff Daniels) pakken licht in het voordeel van Capote uit. Moordenaar Perry Smith is dan weer in Infamous iets geloofwaardiger, met name door zijn opvliegende momenten. Daniel ‘007’ Craig is alleen fysiek veel te groot voor zijn rol.

Licht verteerbaar

Philip Seymour Hoffman in Capote

De films zijn echter heel verschillend van toon. Waar over Capote een voortdurende dreiging hing, met veel ingetogen en donkere beelden, is Infamous veel lichter verteerbaar. Er is meer aandacht voor de vermakelijke cultuurverschillen tussen Capote en de Kansasianen en er wordt meer geschakeld naar het leven van Capote in de society van New York. Dit verhoogt de amusementswaarde en zorgt ook voor mooie contrasten, die in Capote node gemist werden. Alleen de geacteerde interviews met Capotes beroemde vrienden voegen weinig toe.

Wat ook voor Infamous pleit is dat het authentieker overkomt. De romantiseringen door Capote worden in Infamous openlijk bediscussieerd, terwijl de film Capote zich juist zélf schuldig maakt aan romantiseringen. In de film uit 2005 zagen we hem de opgebaarde lijken van de Clutters bekijken, terwijl hij in werkelijkheid pas na de begrafenis in Holcomb arriveerde. Ook zagen we hem getuige zijn van de executie van Smith, hoewel hij dit in het echt niet kon verdragen. Toevoegingen die weinig toevoegden.

Liefdesdrama

Toby Jones en Daniel Craig in Infamous

Het verbaast dan ook in hoge mate dat het uitgerekend het meer waarheidsgetrouwe Infamous is dat expliciet speculeert over een mogelijke seksuele verhouding tussen Capote en Perry Smith. Hier gingen destijds wel geruchten over, maar bewezen is het nooit. Als de executiedatum nadert, zien we de schrijver in Infamous verteerd raken door verliefdheid. In Capote zagen we hem ook lijden, maar toen omdat hij het niet kon verdragen dat de executie telkens werd uitgesteld. Pas als Smith dood zou zijn, kon hij immers zijn boek afmaken. Hiermee werd ter discussie gesteld of zijn vriendschap voor Smith wel oprecht was, of dat hij voor hem niet meer was dan een melkkoe voor zijn boek. Deze twijfels over een dubbele agenda waren een zeer interessant uitgangspunt voor een intrigerend drama, en maakten van Truman Capote een rond karakter. Infamous daarentegen blijkt uiteindelijk uit te monden in een banaal liefdesdrama, hoe bijzonder de verhouding tussen een intellectuele schrijver en een ter dood veroordeelde moordenaar ook is. Deze faux pas is de belangrijkste reden dat Capote de betere film is van de twee.

Infamous draait vanaf deze week in de bioscoop. Capote en In Cold Blood zijn verkrijgbaar op dvd, evenals de miniserie In Cold Blood uit 1996.