Tandartsstoelgevoel

Richard, hertog van Gloucester, is de grote overwinnaar van de oorlog en lid van de nieuwe koninklijke familie. Zijn oudere broer is de nieuwe koning maar Margareth, de vroegere koningin wier echtgenoot eigenhandig door Richard een kopje kleiner is gemaakt, loopt ook nog steeds rond in het paleis. Half krankzinnig, dat wel, maar zoals vaker bij Shakespeare is het juist de gek die de waarschuwingen geeft, waar vervolgens niemand naar luistert. Alles goed en aardig, lijkt het. Zoals Richard zelf al zegt is het tijd voor een nieuw begin. Maar zijn ambitie is te groot. Het begint met zijn jongere broer Clarence die, van hoogverraad beschuldigd, dood word gevonden in zijn kerker. De koning, nog steeds herstellende van verwondingen opgelopen in de oorlog, krijgt een hartaanval bij het horen van de dood van Clarence en zo begint Richards bloederige pad naar de top.

Museum

De Vlaamse Peter Verhelst heeft het stuk niet zozeer vertaald, maar opnieuw geïnterpreteerd. Van een koninklijk paleis is de actie verplaatst naar een museum, waar het allemaal plaatsvindt voor een schilderij van de kindermoord in Jeruzalem, wat al meteen weergeeft wat er later in het stuk gaat gebeuren. De grootste verandering die Verhelst heeft aangebracht is de rol van de moeder van Richard. Zij geeft zichzelf de schuld van het karakter en het kwaad van Richard, en ook Richard lijkt veel terug te voeren op zijn relatie met zijn moeder. De moeder, gespeeld door Frieda Pittoors, is vrijwel continu aanwezig, meestal alleen als toeschouwer, maar af en toe is ze er ineens om commentaar te leveren. Soms als stem van de rede, maar meestal om een reactie te geven op Richards daden.

Tomatensap

Maar de bewerking van Verhelst was voor ZT Hollandia slechts een begin. Regisseur Johan Simons laat zijn acteurs heel erg vrij in het interpreteren van hun karakters, waardoor ze geloofwaardig overkomen (als je af en toe even door het hoogdravende taalgebruik kijkt). En behalve de acteerprestaties voegt de speciaal voor dit stuk geschreven muziek ook heel wat toe, met name in de openingsscene en het naderen van Richmonds troepen. Fedja van Huêt speelt Richard als een dubbele persoon: een klootzak op het eerste gezicht, maar dat beeld wordt in zijn laatste monoloog helemaal op zijn kop gezet. Frieda van Pittoors speelt de moeder als iemand die veel heeft doorgemaakt: een zoon verloren in de oorlog, en twee vermoord door haar laatste zoon. Commentaar op het hele gebeuren wordt geveleverd door Frank Lammers als Trouw, de persoonlijke moordenaar en bloedbroeder van Richard. De laatste details worden ingevuld door de rekwisieten. Naarmate de smerige plannen van Richard vorderen, wordt hijzelf ook smeriger; vlekken van tomatensap (bloed) op zijn overhemd, een geplet ei in zijn haar, en het gezoem van vliegen als hij besluit zijn zoveelste slachtoffer te laten vermoorden.

Tandarts

Richard III is een intens stuk. In de nabespreking met acteurs Frieda Pittoors en Aus Greidanus, benadrukten sommige mensen ook dat ze zich twee uur lang ongemakkelijk hebben gevoeld, ‘een gevoel als bij de tandarts; je bent blij als je eindelijk die stoel uit mag.’ Leuk is het niet, maar dat hoort ook niet bij Richard III. Dit is een van de zeldzame bewerkingen van een Shakespeare-stuk die er in slaagt het gevoel en de intentie van het origineel te bewaren.

Voor meer informatie en speeldata: www.zthollandia.nl