Voor het pensioen (Toneelgroep De Appel)

Holler heeft namelijk veel belangrijker zaken aan zijn hoofd. Het is 7 oktober en net als ieder jaar viert hij op die dag samen met zijn zussen Clara en Vera de verjaardag van Heinrich Himmler, leider van de S.S. Gedurende het eerste halfuur van de voorstelling zien we Vera (Sacha Bulthuis) en de verlamde Clara (Geert de Jong) tijdens de voorbereidingen van een feestmaal. De tafel wordt zorgvuldig gedekt en drie flessen sekt worden koud gezet, de favoriete drank van de commandanten in de concentratiekampen. Ondertussen praat vooral Vera honderduit, of er nu iemand luistert of niet.

Conversatietoneel

Voor het pensioen is echt conversatietoneel. Afgezien van een glas champagne dat wordt omgegooid, gebeurt er nauwelijks iets. Er wordt gepraat en gepraat en dan hoofdzakelijk over broer Rudolph. Vooral zus Vera kijkt tegen hem op. Bij de thuiskomst van de ex-officier is de verwachting dan ook hoog gespannen. Een jonge, weinig indrukwekkende man komt vervolgens het toneel op. Regisseur Jules Terlingen speelt zelf de hoofdrol, maar dat had hij beter niet kunnen doen. Hij is te jeugdig voor de rol en weet geen enkele sympathie op te wekken. Mede daardoor blijft het ook onduidelijk waarom Vera hem steeds de hand boven het hoofd houdt. Hij heeft immers geen frisse dingen gedaan in de oorlog.

Tuttigheid

Het toneelbeeld is tuttig. Veel donkerbruin hout, typisch jaren vijftig en dan niet vintage, maar gewoon ouderwets. Ook de changementen zijn in deze stijl. Drie keer gaat het licht boven de scène uit en klinkt er een pianomuziekje. In alle rust verplaatsen de acteurs een aantal rekwisieten. Als het licht weer aan gaat zijn we ongeveer een uurtje verder, maar een echte reden voor deze onderbreking is ver te zoeken.

Niet van deze tijd

Ook tijdens het etentje van Holler en zijn zussen vliegen de meest afschuwelijke zaken over tafel. Holler is en blijft, ook jaren na de Tweede Wereldoorlog, een antisemiet. De teksten in Voor het pensioen worden echter zonder enige vorm van engagement of actualisering gebracht. En de vraag is of dat nog wel van deze tijd is; waarom zou een dergelijk stuk nu nog gespeeld moeten worden? Tegenwoordig zal toch bijna iedereen het er over eens zijn dat antisemitisme niet door de beugel kan. Sacha Bulthuis en Geert de Jong spelen op zich prachtig en geven een goed beeld van twee tot elkaar veroordeelde zussen. Daarmee weten ze, in tegenstelling tot Terlingen, empathie op te wekken. Jammer is alleen dat ze dit doen in zo’n oubollige enscenering van zo’n gedateerd stuk.

De voorstelling Voor het pensioen is nog tot en met 25 oktober 2006 te zien. Meer informatie over de speeldata vind je hier.