Oneerlijke koffie voor een hoge prijs

Het publiek wordt getrakteerd op een verhaal dat steeds schakelt tussen twee plaatsen: de woonkamer van de koffiehandelaar Droogstoppel in een Amsterdams grachtenpand (1865) en de Indische gouvernementswoning van de assistent-resident van Lebak, Max Havelaar (1856).
Max Havelaar vraagt aan zijn oude, rijke schoolvriend Batavus Droogstoppel of hij zijn pak manuscripten wil verwerken en uitgeven. Droogstoppel is een trotse koffiehandelaar die de fout begaat zijn volontair Stern de teksten te laten selecteren. En laat Stern nou nét die teksten selecteren die een donkere smet werpen op de ‘Koffieveilingen der Nederlandse Handelmaatschappij’…. Het wordt dus geen studie over eerzame koffiehandel, zoals de bedoeling van Droogstoppel is, maar een verhaal over uitbuiting en machtsmisbruik in Nederlands-Indië. Max Havelaar klaagt de inlandse regent aan, wat uiteindelijk tot zijn eigen ontslag leidt.

Authentieke sferen

Het eerste deel van het stuk komt wat moeizaam op gang. Vooral de scène waarin nagenoeg alle onderwerpen in de manuscripten van Havelaar worden benoemd en van commentaar voorzien, duurt te lang om boeiend te blijven. Gaandeweg krijgt het verhaal meer vaart en inhoud, hoewel voor de tafelconversatie waar het tweede bedrijf mee begint hetzelfde geldt: het is te breedsprakig.
Met vijf personen worden ongeveer zeventien personages verbeeld, wat een snelle wisseling van rollen vergt. Daarin slaagt het gezelschap goed. Het decor maakt het ook mogelijk snel te schakelen tussen Amsterdam en Indië. De sfeer op het podium klopt helemaal. De combinatie van muziek, achtergrondgeluiden, belichting en de prachtige negentiende-eeuwse kostuums, zorgt ervoor dat het publiek echt in het verhaal wordt meegezogen.

Honderd mensen ‘gratis’ in dienst

De wijze waarop Dick Top de rijke en bekrompen Droogstoppel neerzet, verdient een compliment. Zijn stemgeluid past helemaal bij het type van de welbespraakte en welvarende koffiehandelaar. Je moet heel goed luisteren naar wat hij zegt, anders geloof je écht dat het een intellectueel is. Droogstoppel roept nét iets te vaak dat hij wel dertien man personeel in dienst heeft. Zijn opmerking over het geliefd zijn van de inlandse regent omdat ‘wel honderd mensen gratis voor hem werken,’ neemt definitief alle twijfel weg over zijn bedoelingen. Het is ook meteen het grappigste moment uit de voorstelling.

Een ander hoogtepunt vormen de vertellingen van volontair Stern. Het stuk bevat twee verhalen met een sterk moralistisch karakter die de verhoudingen in Nederlands-Indïe typeren; Saïdjah en Adinda en het verhaal van de Steenhouwer (naar een oud Aziatisch sprookje). Danny van Leeuwen zet Stern neer als een volleerd verhalenverteller. Met zijn intonatie en lichaamstaal is hij zeer overtuigend en oprecht.

Bij deze verhalen wordt ter illustratie van het verhaal op een creatieve manier gebruik gemaakt van het oprolbare videoscherm, live-videoprojectie van wajangpoppen en schimmenspel (schaduwen die van achteren op het doek worden geprojecteerd). De vertellingen van Stern zijn qua vorm en techniek het meest verrassende onderdeel van de voorstelling.

Max Havelaar is geen licht verteerbaar amusement. Het is aan te raden jezelf enigszins voor te bereiden. Maar Theater Nomade vertaalt de klassieke roman wel tot een mooi schouwspel. De historische locaties die zijn gekozen voor de voorstellingen voegen daarbij veel sfeer toe.

Speelperiode tot en met 17 november. Klik hier voor meer informatie.