Muzikaal zandhappen in Afghanistan

De voorstelling maakt onderdeel uit van De Nieuwkomers, een project waarmee Orkater sinds 2006 beginnende theatermakers helpt hun voorstellingen te ontwikkelen. In dit geval wordt Via Berlin een kans geboden een muziektheatervoorstelling te maken onder de vlag van Orkater.

Oerol

Afgelopen zomer was Een Mond vol Zand al een opvallende voorstelling op Oerol. Een duinlandschap als decor past natuurlijk perfect bij een stuk dat speelt in de Afghaanse woestijn. Wat blijft er over van een voorstelling gemaakt voor zo’n locatie zonder het weidse landschap, zand tot aan de horizon en de natuurlijke achtergrondgeluiden?

Ongetwijfeld brengt het stuk in een theaterzaal een andere sfeer dan aan de Terschellinger kust. Op het toneel weet het echter ook te overtuigen. Lichteffecten zorgen mede voor mooie beelden. Superieur is echter de muziek. Op alle voorhanden zijnde manieren worden bijzondere klanken gefabriceerd. Het zijwaarts gooien van handjes zand over het podium zorgt behalve voor een mooi beeld ook voor een schurend geluid. Ook het trommelen op een strakgespannen doek of het spelen op een uit een melkbus gemaakte basgitaar zorgen voor een mystieke ambiance die uitstekend past bij het te vertellen verhaal.

Zoektocht
Het verhaal op zich is simpel. Een fotograaf (David Lucieer) vertrekt voor zijn werk naar Afghanistan. Hij laat zijn vrouw (Dagmar Slagmolen) achter in Nederland. Er is regelmatig contact en tijdens een telefoongesprek vertelt de vrouw dat ze in verwachting is. Deze scène krijgt een komische dimensie doordat de telefoonverbinding te wensen overlaat. Weken gaan daarna voorbij zonder dat de vrouw contact krijgt met haar man. Ze besluit hem te gaan zoeken en stapt, inmiddels met dikke buik, het vliegtuig in naar Kabul. Ze vindt haar man met een Afghaanse vrouw (Rosa Arnold). Hij is totaal van zijn vrouw vervreemd en praat niet. De vrouw probeert er achter te komen wat er met haar man is gebeurd en wil hem meenemen naar huis. Dat lukt niet zonder slag of stoot.

De omlijsting van dit verhaal, in muziek en beeld, is groots. Het schurende zand, de dreigende klanken van het slagwerk en het intrigerende vioolspel van Rosa Arnold: dramatiek ten top. In een van de laatste scènes lopen de Nederlandse vrouw en haar man op scherm minutenlang over de zandduinen tot ze uit het zicht zijn verdwenen. Ondertussen speelt Arnold gepassioneerd een klassiek stuk op haar viool. Schijnbaar een ultiem einde van een dramatisch verhaal, maar nog een laatste, onverwachte, maar indrukwekkende wending volgt.

Daarmee is het verhaal wel af, maar bij de toeschouwer blijven een aantal vragen sluimeren. Wat de beweegredenen van de man waren om een nieuw leven met een Afghaanse vrouw te beginnen wordt slechts ten dele duidelijk. De functie van een scène tegen het eind van de voorstelling, waarin de man door zijn Afghaanse vrouw met zand wordt gewassen, is onduidelijk. Alsof een toneelstuk zonder bloot geen goed toneelstuk kan zijn. Toch overheerst zeker een positief gevoel over de voorstelling van Via Berlin, dat van een op het eerste gezicht eenvoudige plot, door hoogstaande muzikaliteit, sober spel en sfeervolle beelden, toch een verrassend knap geheel heeft gemaakt.

Een Mond vol Zand wordt nog tot en met 1 november 2009 gespeeld.