‘Heeft-ie je gezoend? Jáááhhh!!!!’

Het publiek bestaat voornamelijk uit vrouwen; moeders en oma’s die blijkbaar veel plezier hebben beleefd aan de boeken van Cissy van Marxveld en die hun dochter of kleindochter in hun enthousiasme willen laten delen. “Joop was een echt rebels meisje”, verklapt mijn buurvrouw, een dame op leeftijd. “Dat sprak me aan, ook al speelde het zich in een net milieu af, want niet iedereen kon in die tijd naar de hbs. Maar uiteindelijk werd Joop verliefd en kwam het toch allemaal goed.”

Paardenstaarten

En da’s een hele opluchting. Dat we niet denken dat Joop een sloerie was. Veel tijd om er over na te denken, krijg ik niet, want spoedig dooft het zaallicht en laat ik me door krakende grammofoonmuziek meevoeren naar de jaren twintig, terwijl ik naar een metershoog boekomslag van De HBS-tijd van Joop ter Heul kijk. Het boek, dat in 1919 verscheen, geeft al aan dat we aanstonds een wereld gaan betreden van meisjes met paardenstaarten, bloesjes, lange rokken en dito sokken, terwijl de heren gekleed gaan in driekwartsbroeken (drollenvangers) en sjaaltjes. Het is net alsof je de film The Great Gatsby binnenstapt.

Bink

En dan beginnen de avonturen van de zeventienjarige bakvis Joop, die zich rechtstreeks tot het publiek richt om ons van haar gevoelens op de hoogte te brengen. Gevoelens die meiden van die leeftijd hebben: onzekerheid, baldadigheid, verdriet en vlinders in de buik. Het is dan ook vooral de wereld van een puber uit de gegoede kringen die in deze komedie wordt getoond, want ècht schokkend is het verhaal niet. Een autoritje en een boottochtje, daarmee hebben we de dramatische hoogtepunten uit het leven van onze Joop wel zo’n beetje gehad. Oh ja, en natuurlijk ontmoet ze een sportieve bink, waar ze aanvankelijk niets van moet hebben. Maar daar laten wij ons niet door van de wijs brengen: Leo gaat het worden, dat zie je zo.

De Meisjesclub

Joop ter Heul, die op een aanstekelijke manier wordt gespeeld door Lieke Antonissen, is een echte puber, die nog niet zo goed weet wat ze met die lange armen aan moet. Het is een leuke, spontane meid, die haar hartsgeheimen deelt met nog zes andere giechels van de Jopopinaoloukico-club, een club van tienermeisjes die er een eigen taaltje op nahouden. Ze gebruiken woorden als ‘moppig’, ‘mal’ of ‘dol’, en soms verzinnen ze hun eigen uitdrukkingen: “Ik danste naar huis van louter pizelier.” Er wordt in deze voorstelling sowieso veel gedanst en plezier gemaakt, waardoor je de indruk krijgt dat de jaren twintig een vrij zorgeloze tijd waren. Althans, als je tot het milieu behoorde dat naar de hbs kon.

Bordkarton

Joop ter Heul is dus een vrij vrolijke bedoening en dat komt mede door de leuke vondsten van regisseur Bruun Kuijt: in één handomdraai worden de schoolbanken omgebouwd tot auto of zeilboot, met slechts één enkele roeispaan wordt van de divan een roeibootje gemaakt. En met een simpele handgreep (een van de 18 hanglampen komt omlaag) wordt een andere ruimte gesuggereerd. Kuijt mag ook graag strip-achtige grappen uithalen. Als Joop ons vertelt over de nieuwe vrijer van haar zus, wordt hij meteen – onbeweeglijk, als een pop – het toneel opgesleept, in het licht gezet en even zo vrolijk weer afgevoerd. De komedie bevat dan ook veel slapstick. En zoals het een komedie betaamt, valt er veel te lachen: om de tuttige zus van Joop – “Heeft-ie je gezoend? Jáááhhh!!!!” – om het mopperige dienstertje Hillegonda (Eva Poppink) dat ook nog even op klompen mag tapdansen en om Joops uitbundige vriendin Kit (eveneens Eva Poppink) die de lachers op haar hand heeft.

Melancholiek

Niet dat het de hele avond lachen, gieren en brullen is. Als de lieve en begrijpende juffrouw Wijers doodgaat, zingen de meisjes een mooi en melancholiek lied, waarmee het verlies op een ontroerende manier wordt verwerkt. Maar vrolijkheid, daar draait het toch vooral om in deze voorstelling, die veel lekkere volksmuziek en populaire deuntjes uit de jaren twintig bevat. De liedjes worden uitgevoerd door Bas Odijk op piano en Margriet Helder op accordeon en klarinet; de ene keer klinkt het Iers in de oren, de andere keer komt er een stukje Klezmer langs. Het zijn vrolijke liedjes, die goed passen bij de aanstekelijke komedie die Joop ter Heul is.

Joop ter Heul wordt tot en met 31 mei in het land opgevoerd. Klik hier voor de uitgebreide speellijst.