Achterhaald minimalisme

Puccini was gek op het vrouwelijke personage uit het boek van Prévost Histoire du Chevalier Des Grieux et de Manon Lescaut. Haar hartstocht, zwaktes en emotionele onvermogen om de wereld aan te kunnen, maakten haar voor hem tot een perfecte operaheldin. Ze werd tot Puccini’s prototype, hij werkte haar tragiek eigenlijk steeds opnieuw uit in zijn volgende opera’s in de personages van Mimi, Cio-Cio-San, Tosca of Liú .

Zonde

Zo onweerlegbaar Puccini’s muziek de passionele liefde versiert, zo karig is het decor (Martin Zehetgruber) en armzalig de regie. Bij Berth begint de liefde met woestijnzand op het podium waarop de geliefden Manon en Des Grieux verscheiden. De spiegel tussen hen suggereert de hallucinerende dood van Manon. Het einde van een opera in het begin verklappen blijft een doodzonde – tenzij een regisseur het met alle finesse in harmonie met de muzikale intentie van de componist samen weet te weven. Dat is hier niet het geval. Berth is pas sinds kort met dit genre bezig. Misschien daarom vertaalt ze nog te veel vanuit het poëtische beeld en duikt ze te weinig in de onderhuidse emotie, die als een karkas – zeker bij Puccini – de allesdragende kracht is.

Ouderwets

Breths psychologiserende schetsen (wilde dansen die de innerlijke wereld moeten spiegelen) missen de organische gelaagdheid van de compositie. Het na iedere akte vallende doek bemoeilijkt niet alleen het aaneenrijgen van het verhaal, maar botst met haar eigen idee de hele opera in één grote dromerige flashback vanuit de stervende Manon te houden. De keuzes komen ook een tikje achterhaald over: Manon vlucht met Des Grieux van Amiens naar Parijs, doek, Manon is maîtresse van de rijke Edmondo, doek, Manon als prostitué in Le Havre, doek – en tenslotte de beste want puristisch gehouden sterfscène van Manon en Des Grieux in de Amerikaanse woestijn – applaus, maar er wordt ook heftig “boe” geroepen.

Eva-Maria Westbroek

Gelukkig vallen vanaf de derde acte het decor en het verhaal beter samen. De scène waar Manon in Le Havre in een hoerengezelschap scheepgaat, blinkt uit dankzij Thomas Oliemans’ formidabele stem en zeer transparante acteerkunst – de beste manlijke rol deze avond. Eva-Maria Westbroek als Manon is een zeer fortuinlijke keuze: ze zingt niet Manon Lescaut – ze is Manon Lescaut helemaal deze avond! Haar lichaam en haar stem verenigen de sensualiteit en de schoonheid van Puccini’s intenties. Jammer dat Des Grieux de coördinatie tussen stem en acteren mist en in de liefdesscènes meer aandacht schenkt aan de dirigent dan aan Manon.

Succes

Het grote succes van Manon Lescaut in de De Nationale Opera is zeker ook aan de Brits-Duitse dirigent Alexander Joel te danken. Als weinig anderen weet hij samen met het Nederlands Philharmonisch Orkest onopgesmukt een zeer geschakeerd verhaal van een waanzinnige liefde te vertellen die over de dood heen blijft leven. Zou Puccini nog leven, dan zou hij deze avond zeker toevoegen als een sterretje op het firmament van de beste uitvoeringen.