Een ontwapenend licht sprookje over een zwaar thema

In de nieuwe voorstelling van Het Houten Huis volgen we een jonge vrouw in een vreemde plaats, waarvan we de naam noch de taal kennen. Bij de grens wordt er door een agent fanatiek op een kazoo geblazen, terwijl zijn wilde handbewegingen de vrouw vertellen wat ze moet doen. ‘Ik versta u niet!’ De vrouw glimlacht beleefd om het misverstand en het publiek giechelt met haar mee, maar ergens wringt het. Met drie papieren labeltjes aan haar jas is ze binnen, maar thuis wachten nog haar man en kind. Voor een vluchteling is papier alles en dat hebben Elien van den Hoek en Gienke Deuten goed begrepen. In Onbekend Land is het decor grotendeels van papier gevouwen; speels als in een kijkdoos, maar ook vlijmscherp.

Taal van de muziek

Het onbekende land krijgt al snel een eigen logica; brieven worden via luchtbellen verstuurd, vogels zijn van papier gemaakt en de taal is muzikaal; een mengelmoes van neusfluiten en kazoos. De instrumenten van de muzikanten zijn mij net zo onbekend als de taal: een gespannen draad tussen twee trommels, een stalen plaat, een zingende zaag. De livemuziek van Oorkaan bepaalt constant de sfeer; soms is deze kil en spannend, dan weer droefgeestig als in een klaagzang. Wanneer de trompet warm schalt, voelt de muziek als de soundtrack van een knus familiedinertje.. als thuis.

Actrice Inez de Bruijn heeft de speelsheid die je in een kindervoorstelling verwacht, maar blijft in haar sterke spel integer en oprecht. Beleefd houdt ze de moed erin, maar de wanhoop slaat onvermijdelijk toe. De muziek valt dan stil, de vrouw breekt en stort in alle eenzaamheid huilend neer. Het publiek grinnikt niet langer, maar zwijgt en slikt.

Kinderlijke verwondering

Net als in een kinderlijke fantasie is niets vreemd en alles verwonderlijk. Het decor ontvouwt zich tot overal en nergens. Misschien is het juist die ontvankelijkheid van een kinderlijke wereld waardoor Onbekend Land onder je huid kruipt. Als in een kijkdoos zien we de verschillende bagage van de vluchtelingen, letterlijk en figuurlijk. Zonder enig commentaar tonen ze een voor een hun verschrikkelijke verhaal. De een tovert het uit zijn hoed, de ander uit een koffer en we kunnen niet anders dan kijken en het zien. Onbekend Land pakt juist in de lichtheid van een kindervoorstelling het volwassen publiek bij de lurven. In alle ontwapening raakt de voorstelling je recht in het hart.