Van Zweden en Wagner: Höchstes Heiles Wunder

Lang moest je voor de beste Wagner-uitvoeringen afreizen naar Duitsland, Bayreuth in het bijzonder. Die tijd ligt ver achter ons. In 2010 moest je vooral in Nederland zijn, of het nu gaat om een fascinerende Der fliegende Hollander bij De Nederlandse Opera, een Die Walküre met onovertroffen orkestklank van de Nationale Reisopera of deze Parsifal in de ZaterdagMatinee; over heel het land gratis uitgestort via de publieke omroep – zij het met technische problemen – en met een rolbezetting waar vrijwel geen enkel operahuis ook maar aan kan tippen.

Gedroomde uitvoering
Echt als een verrassing kwam het niet, maar tenor Klaus Florian Vogt blijkt de ultieme, bijna engelachtige, Parsifal van dit moment, terwijl oudgediende Robert Holl als Gurnemanz werkelijk onovertroffen is. Wat een tekstbeheersing, wat een fenomenale timing en frasering. En dit zijn alleen nog maar de meest in het oog springende solisten, want werkelijk iedere rol, van de bloemenmeisjes tot de graalridders, van Kundry tot Amfortas, krijgt een gedroomde uitvoering mee. De cd-registratie die volgend jaar ongetwijfeld volgt is een absolute aanrader.

Want alsof dat nog niet genoeg is, ontpopt dirigent Jaap van Zweden zich na eerdere indrukwekkende uitvoeringen van Lohengrin en Die Meistersinger von Nürnberg met hetzelfde orkest en koor tot een Wagner-dirigent van wereldformaat. Om in een opera die – inclusief twee pauzes – ruim zes uren in beslag neemt zo’n spanningsboog weten op te bouwen én vast te houden, moet je over uitzonderlijke klasse en een uitzonderlijk orkest als het Radio Filharmonisch beschikken. Al even verbluffend waren de prestaties van het Groot Omroepkoor, dat met name in het eerste bedrijf het fluisterzacht inzetten, om even later fortissimo uit te pakken, naar nieuwe hoogten wist te stuwen.

Geen vervolg?
Als het aan dit kabinet en de verantwoordelijke staatssecretaris Zijlstra – favoriete film The full Monty – krijgt Van Zwedens Wagner-expeditie geen vervolg. Uitverkocht Concertgebouw of niet, het Muziekcentrum van de omroep zal of helemaal moeten verdwijnen of in dusdanig afgeslankte vorm verder moeten, dat grootschalige projecten als Parsifal niet langer haalbaar zullen zijn. Ook De Nederlandse Opera zal fors moeten bezuinigen, de Reisopera wordt gedwongen zich vooral toe te leggen op goedkopere producties van het ijzeren repertoire waarmee door het hele land volle zalen te realiseren zijn, en te vrezen is dat het doek compleet zal vallen voor Opera Zuid.

Is dat erg? Jazeker. Niet voor Jaap van Zweden – hij heeft ook in het buitenland inmiddels zo’n naam opgebouwd dat hij overal met open armen ontvangen wordt. Wel voor de zangers en musici van een koor en orkest van wereldklasse. Maar bovenal voor de Nederlandse muziekliefhebber, of die nu in het Concertgebouw zit, naar de radio luistert of via internet live meekijkt. Dat wel degelijk zeer grote publiek wordt door dit kabinet uitgekleed en in de kou gezet. Nicolas Mansfield van de Nationale Reisopera twitterde niet geheel onterecht al cynisch: ‘Nationale Reisopera programmeert 100 voorstellingen van The Full Monty in 2013.’