Jay Dee R.I.P. (1974-2006)

Foto: Roger Erickson.

Midden jaren negentig werd a Tribe Called Quest tijdens een tournee met George Clinton attent gemaakt op een muzikaal talent uit Detroit. Die stad staat niet bekend als hotspot voor hiphoptalent, maar Clintons toetsenist Amp Fiddler kende deze jongen uit de buurt en had hem de fijne kneepjes van de drummachine geleerd. James Yancey liet in de tourbus zijn tape horen en de meedeinende hoofden van de voltallige crew zeiden genoeg. Jay Dee werd vervolgens regelmatig uitgenodigd in de studio en er ontstond een verbond, The Ummah, met gelijkgestemden als Ali Shaheed Mohammed, Rafael Sadeeq en Q-Tip. De kracht van deze formatie, die later (met onder andere ?uestLove van the Roots) de Soulquarians zouden vormen, is de kwaliteit van de leden om soul in hiphopbeats te vangen.

Honing

Funk en jazz waren al langer de motor onder menig hiphopproductie, maar de echte soul was nog niet eerder zo gevangen in hiphopklanken als onder invloed van Jay Dee. Niet alleen doordat de man een fanatiek beat digger (verzamelaar van obsure platen) was, en zijn kennis van het soulverleden dus groot was, maar vooral door de manier waarop hij beats als met honing wist te omhullen. Minimalistische, raar geplaatste soulclaps, schuivende hi-hats en wiebelende potten-en-pannen-drumloops werden zijn trademarks.

Welcome to Detroit

Jay Dee’s producties raken van a Tribe Called Quest en De La Soul tot Busta Rhymes en Janet Jackson. D’Angelo’s album Voodoo en Commons Like Water for Chocolate zijn door zijn toedoen klassiekers geworden. Zijn eigen naam (of eigenlijk zijn alias J Dilla) werd pas echt bekend met zijn solo album Welcome to Detroit (2002) en het album met LA producer Madlib, Jaylib (2004). Net als zijn soulmate van de westkust was hij een workaholic. Zo erg zelfs dat in 2003, doordat hij soms nachten doorging zonder goed te eten, een van zijn nieren werd aangetast. De resulterende verminderde weerstand leidde ertoe dat hij een jaar lang ziekenhuizen in en uit ging. Hij redde het nog – in roelstoel- om een Europese tournee te doen (ondere andere in Amsterdam), maar drie dagen na zijn 32ste verjaardag en evenveel dagen na de release van Donuts begaf zijn lichaam het aan wolfszweer.

Collage

Donuts is grotendeels opgenomen in het ziekenhuis met een mobiele studio, en is een collage geworden van Jay Dee’s wereld. Een wereld vol korte, verknipte, steeds herhaalde lofi- en hifisamples, filmische hiphop en een omgevallen vuilnisbak aan soulvolle inspiratie. 32 korte nummers die samen het universum Jay Dee weergeven, en die steeds binnen anderhalve minuut een tapijt aan sfeer neerzetten. Ze vormen het bewijs dat sampling nog steeds verassende muziek kan opleveren.

Nummers als Workinonit en Don’t Cry met hun frontale vocale samples zou je niet anders dan zo willen horen. Hoewel je soms toch het gevoel bekruipt dat het net even langer mag duren, en dat een MC een woordje mee zou mogen praten. Het is een stuk minder gepolijst geluid dan zijn producties voor anderen en daarom wellicht met zijn drie kwartier een zware introductie voor degenen die nog niet bekend zijn met Jay Dee. Neem dan de duik in eerdere producties en kom er ook achter dat een groot man is overleden.