Erotisch gruwelverhaal op sensuele muziek

Ruim anderhalf uur lang wordt het publiek meegenomen in een middeleeuws sprookje vol passie en wreedheid, met een zegevierende vrouw als slotakkoord. Written on Skin, de fonkelnieuwe opera van George Benjamin, is een meeslepende muzikale ervaring.

Voor het festival van Aix-en-Provence kregen de Engelse componist George Benjamin en zijn vaste librettoschrijver Martin Crimp de opdracht een opera te schrijven waarin Provençaalse elementen verwerkt waren. Het tweetal koos voor de oude troubadourlegende ‘Le coeur mangé’ waarin een jaloerse echtgenoot de minnaar van zijn vrouw doodt en haar diens toebereide hart voorzet. Om de opera vorm te geven werkten componist en librettist met twee verdubbelingen, een in ruimte en een in tijd. Een team van ‘regisserende engelen’ zorgt met halen en brengen van de personages voor de voortgang in het verhaal en tegelijk voor het verspringen in de tijd naar ‘heel lang geleden’. Regisseur Katie Mitchell laat het drama zich afspelen in een opengesneden huis, waar de engelen vanuit hun controlekamer de in totaal vijftien scènes opstarten en onderbreken. Terug in de tijd: 800 jaar geleden ‘hoopten de doden zich op onder de betonnen parkeerplaats van de markt’.

Illustratie van vlees en bloed
Een arrogante heerser, Protector genaamd, wil zichzelf eeuwige roem bezorgen met een fraai verlucht boek over zijn leven dat uiteraard in het paradijs zal worden afgesloten. De vijanden moeten brandend in de hel worden afgebeeld. Hij neemt een begaafde kunstenaar in dienst: Boy. Agnès, de vrouw, naar de zeden van die tijd totaal onmondig bezit van haar echtgenoot, wordt nieuwsgierig en ontdekt de afbeelding die Boy van Eva heeft gemaakt. Ze protesteert dat deze Eva – zij die van alles de schuld kreeg – niet met haar zelfbeeld overeenstemt. Ze vraagt hem een vrouw als zij te schilderen, een die brandt van verlangen. Wanneer hij haar de pagina toont waarop zij als het ware van vlees en bloed is afgebeeld komt het tot een erotische uitbarsting van de twee. De afloop is als in de legende: Protector, die zowel door zijn vrouw als door Boy, van wie hij houdt, verraden is, snijdt het hart uit het vermoorde lichaam en zet het haar voor.

Hangend tussen hemel en aarde

Met de woorden ‘niets zal ooit de smaak van het hart van Boy uit mijn lichaam kunnen weghalen’ pleegt Agnès zelfmoord. Ze heeft met de bevestiging en de ervaring van haar eigen vrouwelijke seksualiteit en het insisteren op haar eigen naam, de strijd gewonnen. De laatste illustratie in het boek toont haar in een vrije val, hangend tussen hemel en aarde.

De drie hoofdpersonen Protector (bariton, Christopher Purves), Boy (countertenor, Bejun Mehta) en Agnès (sopraan, Elin Rombo) vertolken de Frans georiënteerde muziek van Benjamin schijnbaar moeiteloos. In tegenstelling tot veel hedendaagse muziek hoeven ze niet te worstelen met een partij vol extreme sprongen en contrasten. Aanzwellend verlangen en groeiende extase doen soms bijna Wagneriaans aan. Ook zijn veel fragmenten rond één toon geschreven, wat de suggestie van ingehouden spanning vergroot. De wereld die deze sfeervolle, in kleurige klankvelden gecomponeerde muziek oproept grijpt terug op het Franse impressionisme en op de taal van Olivier Messiaen, de leermeester van Benjamin.

Perkamenten zintuigelijkheid
De titel ‘Written on Skin’ slaat natuurlijk op het perkament, waar in vroegere tijden boeken op werden geschreven. Maar alles in dit subtiele muzikale verhaal lijkt te associëren met dicht op de huid, onderhuids, binnen de huid, rillingen en kippenvel. Als metafoor van de vrouwelijke sensualiteit en seksualiteit volkomen geslaagd.