Massaal monumentaal en méér
Het kan verkeren. Terwijl de nieuwe eigenaar van het AEGON-gebouw in Leeuwarden de grote muurschildering van de Amerikaanse kunstenaar Sol LeWitt uit 1989 over laat schilderen, toont het GEM, Museum voor Actuele Kunst in Den Haag tien jaar na diens dood een tribute aan de pionier van de minimal art en de conceptuele kunst.
Sol LeWitt, Ontwerptekening voor plastic draagtasje Haags Gemeentemuseum, 1987, potlood en Oostindische inkt op papier, 46,4 x 42,2 cm. Gemeentemuseum Den Haag.
We zijn natuurlijk min of meer op heilige grond; de gevel van het GEM wordt immers gesierd door geometrische figuren van de meester, en in de hal van het belendende Gemeentemuseum realiseerden LeWitts assistenten muurschilderingen van de kunstenaar. Laten we hopen dat op grond van de documentatie de schildering in Leeuwarden ook ooit weer eens wordt aangebracht.
Wat het GEM toont, is werk van LeWitt zelf en door hem geïnspireerde kunst van vier gerenommeerde kunstenaars. Van LeWitt is bijvoorbeeld de ontwerptekening van de hiervoor genoemde wandschilderingen in het Gemeentemuseum (1970) te zien, naast ontwerpen voor draagtasjes, A2B2C2D2 (1967) dat eerder werd getoond op de eerste minimal art-tentoonstelling in Europa: Minimal art: massaal monumentaal (1968). Inderdaad: in het Gemeentemuseum.
Esther Tielemans (1976), Zonder titel (Pedestal Painting), 2014 Collectie kunstenaar. Foto: Peter Cox
Esther Tielemans en Jose Dávila
LeWitts wandtekening #1024 (2002) beïnvloedde de Nederlandse kunstenaar Esther Tielemans (1976), van wie onder andere Een cirkel is een zacht vierkant 1 (2014) valt te zien. In een ander schitterend werk, Zonder titel (Pedestal Painting, 2014) voegt zij aan de strakheid die minimal art per definitie kenmerkt, een expressieve toets toe die doet denken aan de gouaches Zonder titel (1992) van LeWitt.
Dat minimal art niet stil is blijven staan, en zich nog steeds ontwikkelt, toont een werk in roestvrij staal en autolak van de Mexicaanse kunstenaar en architect Jose Dávila (1974).
Rana Begum (1977), Nr. 342, 2012, Lak en staal, 71 x 61 x 15 cm Courtesy Galerie Christian Lethert
Susan Hefuna en Rana Begum
Een extra laag van geheel andere aard passen zowel de Egyptisch-Duitse Susan Hefuna (1962) als de in Bangladesh geboren Rana Begum (1977) toe. Bij beide kunstenaars speelt hun culturele achtergrond een rol. En uiteraard de invloed van LeWitt.
Bij Hefuna bijvoorbeeld schemert een sociaal-politieke boodschap door, die we ook uit LeWitts werk kennen. Bijvoorbeeld uit de tekst van een Statement dat deel uitmaakte van de hiervoor genoemde eerste minimal art-expositie en die hier weer te zien is. Hierin spreekt de kunstenaar zich uit tegen de politiek van Amerika en voor een kunst, die voor iedereen toegankelijk moet zijn.
Prachtig zijn de geometrische patronen in het werk van Begum, dat zowel verwijst naar minimal art (en overigens ook Mondriaan!) als naar islamitische patronen.
Susan Hefuna (1962), Woman Cairo (Vrouw Caïro), 2010, Hout en zwarte inkt, 200 x 200 cm Courtesy Rhona Hoffman Gallery, Chicago
Op de één of andere manier zorgt deze zorgvuldig door Benno Tempel in samenwerking met Frouke van Dijke samengestelde en ruimtelijk opgezette tentoonstelling ervoor, dat de bezoeker in het verbouwde GEM verder kijkt dan zijn neus lang is; de roosters van de ventilatie of verwarming in de tentoonstellingszaal kun je bijvoorbeeld met gemak in verband brengen met Hefuna’s Woman Cairo (2010).
Het e-book dat bij de tentoonstelling te downloaden is, geeft het geheel een historische context die je bij een fraaie tentoonstelling als deze mag verwachten.
