Leven in een vissenkom

De twaalfjarige Caitlin brengt haar vrije uren door in het Aquarium in een buitenwijk van Seattle. In de verwarmde ruimte, tussen de vissen, wacht ze iedere dag na schooltijd op haar moeder Sheri die in de haven werkt. Caitlin kent alle exotische soorten en hun eigenschappen, ze filosofeert daar veel over met een oude man die ook een vaste bezoeker blijkt te zijn. Om half vijf staat haar moeder buiten te wachten en vertrekken ze samen naar huis.

Dat blauw beloofde Aquarium. Een poortje naar een heiligdom. Ik had ook kunnen blijven voor naschoolse activiteiten, maar ik koos voor de vissen. Die waren gezanten uit een grotere wereld. Ze waren hetzelfde als mogelijkheden, een soort belofte.

Benauwd bestaan

De omstandigheden waaronder David Vann zijn personages laat optreden, lijken sterk op die uit zijn voorgaande werk. Er is de rauwe armoede en uitzichtloosheid die hij fraai laat samenvallen met de metaforen die Caitlin opdiept in de haar omringende vissenwereld. Ook geeft hij als verteller opnieuw een stem aan een kind, een uitzonderlijke kwaliteit van deze schrijver, waardoor het effect van de dramatische ontwikkeling prachtig contrasteert met de binnenwereld van een zoekend meisje.

Toch valt Vann niet in herhaling. Hij weet de onderdelen van het verhaal zodanig te rangschikken dat er telkens een nieuw krachtenveld ontstaat dat de basis vormt voor de worsteling van mensen in hun benauwde bestaan. Daar legt hij een mooie link met het aquarium als de verbeelding van het begrensde leven waar de verhoudingen kunstmatig in stand worden gehouden.

Schuld en vergeving

Caitlin raakt steeds meer bevriend met de oude man in het Aquarium. Als haar moeder hiervan hoort, slaan de stoppen door en wordt de politie ingeschakeld om deze toestand te beëindigen. In de daaropvolgende confrontatie blijkt de oude man de grootvader van Caitlin te zijn, de vader van Sheri die ooit het gezin is ontvlucht terwijl haar moeder stervende was. De ontmoeting veroorzaakt een explosie aan weggestopte gevoelens: de woede en verwijten van Sheri ontbranden in een bijna gewelddadige afwijzing van haar sinds jaren verdwenen vader. Caitlin staat erbij en kijkt ernaar.

Op dit punt aanbeland ontstaat er een geforceerd aantrekken en afstoten tussen mensen die bij elkaar horen, maar niet meer samen kunnen zijn. Het broeiende gevecht tussen onoverkomelijke schuld én behoefte aan vergeving maakt dat de situatie met golfbewegingen hevig ontvlamt maar ook tot verzoening aanspoort. Tegelijkertijd laat de schrijver Caitlin in een ontluikende liefde wegdrijven; een contrastverhogende kunstgreep die neigt naar een zoetsappigheid die vreemd is in het oeuvre van David Vann.

Vann weet als geen ander de menselijke verhoudingen op scherp te zetten en zorgt dat Aquarium mede hierdoor een intrigerende roman is geworden. Liefde en strijd op de vierkante meter en daartussenin de kinderlijke onschuld als vertegenwoordiging van een nieuwe generatie: ‘Soms leek het leven van volwassenen ondraaglijk treurig’.