Golf van hightech kunst stemt tot nadenken

De zee is een alomtegenwoordige aanwezigheid op het TodaysArt Festival van dit jaar. De bezoeker raakt onontkoombaar doordrongen van het ruisen van de wind, het bulderen van de zee en de smaak van het zout bij het aandoen van de verschillende locaties. Met de centrale thema’s vloeibaarheid en transparantie sluit de tentoonstelling The Fluidity Aspect van curator Petra Heck naadloos aan op de omgeving van Scheveningen. Water en de sociale, economische en politieke context daarvan is een terugkerend onderwerp in de getoonde kunstwerken. De expositie is gesitueerd in de kelders van het voormalige kantoor van Rijkswaterstaat, dat tot voor kort tevens het archief was voor het Joegoslavië Tribunaal. Dat juist voor dit gebouw is gekozen, dat voorheen hermetisch was afgesloten van de buitenwereld, is geen toeval. Zowel de waterrijke geschiedenis van het gebouw als de ontoegankelijkheid van de ruimte sluit aan bij de kunst die ingaat op de vermeende openheid en toegankelijkheid van de digitale wereld. ‘Fluidity’ slaat dus evenzeer op water als op de ongrijpbare vloeibaarheid van het internet.

Katja Novitskova, Approximation, 2014

Beelden en context

Verschillende werken in de expositie gaan over de ‘decontextualisering’ van beeld en tekst die door het internet wordt veroorzaakt. Heather Phillipson verduidelijkt dat in haar videowerk A Is to D What E Is to H (2011). De kunstenares laat met een schijnbaar willekeurige aaneenschakeling van beelden de vloeibaarheid van de digitale omgeving zien. Haar video toont de overstroming van informatie waarmee we dagelijks online worden geconfronteerd. Ook Katja Novitskova speelt in haar werk Approximation (2014) met de context van bepaalde beelden. Haar uitvergrote weergaven van een octopus en een gordeldier halen de dieren uit hun natuurlijke habitat – de natuur – én hun oorspronkelijke context – de website van National Geographic. Op deze manier maakt Novitskova de willekeur van digitale beelden duidelijk.

Oliver Laric, Lincoln 3D Scans, 2013

Traditie
De geëxposeerde kunst in The Fluidity Aspect is voor een groot deel futuristisch van aard. Toch is er wel degelijk een koppeling te maken naar de artistieke traditie van beeldhouwkunst en schilderkunst. Soms letterlijk, zoals bij de hightech aandoende sculptuur Prediction Tower, Hype Cycle (2014) van David Jablonowski waarin echt marmer verwerkt is. Soms meer onderliggend, zoals bij Constant Dullaart die met zijn video Silicon Silicate (2014) de dynamiek van de werkelijkheid onderzoekt. De bezoeker bekijkt het werk door het glas van het scherm, dat de kunstenaar driedimensionaal heeft gemaakt door een glazen decoratie erop te bevestigen. Hiermee gebruikt Dullaart het glas als een metafoor voor internet als ‘een venster op de wereld’. Een associatie met de schilderkunst als het traditionele raam op de werkelijkheid is hierdoor onvermijdelijk. Een werk dat zowel direct als indirect naar schilderkunstige thema’s verwijst is Lincoln 3D Scans (2013) van Oliver Laric. De muursculptuur lijkt van marmer gemaakt te zijn, maar is in feite een product van de 3D-printer. Bovendien is het beeld geen bedenksel van de kunstenaar, maar een kopie van een bestaand werk.

The Fluidity Aspect kent een overdaad aan diepzinnige lagen door de poging van de curator om ‘fluidity’ te koppelen aan zowel de politiek-economische problematiek van water als de quasi-transparantie van het internet. Verschillende kunstenaars bevragen met hun werk de groeiende toegankelijkheid van de digitale wereld. De moeilijk te vinden locatie, het gebrek aan tekstbordjes en het ontbreken van een duidelijke route maken de tentoonstelling echter niet toegankelijker voor de argeloze bezoeker. Desalniettemin is de expositie een geslaagde presentatie van enkele kritische hedendaagse kunstenaars. Wie een beetje moeite doet door zich te verdiepen in de hand out en zich laat meeslepen door de stroom aan interessante thema’s, treedt verhelderd weer bovengronds.