De tentoonstelling als B-film

Zorg dat de muren goed wit zijn, de naambordjes netjes recht hangen en de uitnodigingen op tijd de deur uit gaan. Van een afstandje bezien lijkt het organiseren van een kunsttentoonstelling soms een fluitje van een cent. Dat het echter meer met zich mee brengt werd een groep van twaalf kunstenaars duidelijk in de workshop ‘De kunst van het tentoonstellen’, opgezet door het kunstenaarschap-ondersteunende Kunstenaars & Co. Begeleid door professionals van onder meer het Stedelijk Museum werden zij in de gelegenheid gesteld dit maal zélf een tentoonstelling van hun eigen werk samen te stellen.

Het resultaat is de twee weken durende tentoonstelling Niemand is ooit verdwaald in tentoonstellingsruimte P/////AKT te Amsterdam. Het concept klonk veelbelovend: een expositie aan de hand van een speciaal hiervoor geschreven filmscript. Niet alleen zou dit script de leidraad vormen voor het inrichten en bezoeken van de tentoonstelling, het zou bovendien gedurende de tentoonstellingsperiode ter plekke worden verfilmd. De expositie wordt zo een soort decor; een filmstudio die voor het publiek – met script in de hand – als was het een sneak preview, toegankelijk is.

Spannend

Een ronduit gewaagd plan. Hoe kijk je naar kunstwerken als ze als decor dienen voor een nog te maken film? En om in plaats van de informatieve zaalteksten van normale tentoonstellingen te kiezen voor het uitdelen van een filmscript, wat levert zoiets op voor de bezoeker? Deze spannende opzet in de praktijk te laten werken is evenwel nog best een opgave. Kunnen de twaalf kunstenaars die dit hebben opgezet de hoge verwachtingen die zij wekken ook waarmaken?

 

Diane Moolhuijsen, Untitled

Het script, als eerste onderdeel van de tentoonstelling, blijkt helaas niet veel voor te stellen. Op zich zou Niemand is ooit Verdwaald een verfrissende visie kunnen bieden op hoe een tentoonstelling te bekijken, juist om kunstwerken nu eens met een filmische blik tegemoet te treden. Hier wordt bij deze tentoonstelling echter nagenoeg geen gebruik van gemaakt; voortdurend wordt zelfs cynisch naar het hele project gekeken. Het script draait om een mysterieuze mede-exposant die de touwtjes in handen blijkt te hebben en in rouw is ‘omdat hij modder onder zijn schoenen heeft’. In plaats van een écht verhaal te bieden wordt voortdurend slapjes verwezen naar het organiseren van de tentoonstelling – reactieve navelstaarderij, maar geen spannende inzet. Bovendien blijft de relatie tussen script en tentoonstelling onvoldoende uitgewerkt. Flauw wordt deze gerelativeerd door iedere gelijkenis ‘als een gelukkig of ongelukkig toeval’ te bestempelen. Het idee van een filmscript blijkt dan ook vooral een lokkertje om de expositie op te kloppen, een overbodige toevoeging waar je bij het bezoeken hiervan verder niets aan hebt.

 

Volgroeiing

Rick Fraterman

In dat geval blijven er echter nog de werken zelf over en hoe deze in de ruimte zijn tentoongesteld. Nu het niet langer louter decorstukken zijn wordt des te relevanter de vraag: wat is er precies te zien? Door de ruimte heen zijn houten schotten opgetrokken waarop of waar omheen de werken zonder bord of bijschrift zijn getoond. Hier een wand met schilderijen van fleurige onderbroekjes, ergens anders een roedel honden uit papier-maché. Kleine anonieme eilandjes zijn het. Zowel de onderwerpen als de werkwijzen lopen uiteen: van video’s en houten bouwwerken tot dun gelijnde krijttekeningen van jonge halfblote jongens, het zijn losse stukjes kunst, willekeurig verspreid door de ruimtes van P/////AKT.

 

Zo is er een grote houten doos waarin, na op een trapje geklommen te zijn, een klein toilet te zien is. Een normale wc, een wasbak, witte tegeltjes op de muren en een vijverpompje. De kraan staat open met een stop in de afvoer, zodat rondpompend de boel schijnbaar onder water loopt. Meer dan amusant is het niet. De zes rennende honden die in een achterruimte staan opgesteld blijven door hun uitvoering rafelig, net als de reuzengrote vlieg die elders tegen een wand aan hangt. Het is alsof het papieren insect in volle vlucht te pletter vloog. Zijn linkervleugel trilt met behulp van een videoprojectie nog wat na. Ook op zichzelf genomen blijken de kunstwerken dan ook weinig opzienbarend, en zouden nog enige doorwerking, volgroeiing kunnen gebruiken.

Pijnlijk

Eveline van Dalen

Dat het samenstellen van een tentoonstelling wel degelijk een kunst te noemen is, daar zullen de deelnemers aan de workshop ‘De kunst van het tentoonstellen’ wel achter zijn gekomen. Een tentoonstelling wekt altijd verwachtingen: over de aard van het werk, de manier waarop het te zien is. Niemand is ooit verdwaald schroefde de verwachtingen nog extra op door bezoekers te lokken met een bijzonder concept van de tentoonstelling als steunende op een filmscript, met een film als finissage. Het is dan ook bijzonder pijnlijk wanneer het gebodene op beide punten teleur blijkt te stellen: het script een oningevulde lokker, de werken middelmatig.

 

Finnisage met presentatie van de video zondag 27 januari 15 uur.