Damien Hirst is uitgerebelleerd

Damien Hirst, Veronica Wipes the Face of Jesus

Gemeenschappelijk factor was de ironie, de decadentie en het choquerende, a-politieke en a-sociale karakter. Daarmee bleek de kunst commercieel erg aantrekkelijk; de merknaam ‘YBA’ werd binnen no time overal ter wereld een marketingsucces. Onlosmakelijk verbonden met reclameman Charles Saatchi, die er met zijn tentoonstelling Sensation als de kippen bij was en daardoor meer nog dan de kunstenaars zichzelf als kunstgoeroe op de kaart lijkt te hebben gezet. Saatchi staat erom bekend de gehele collectie op te kopen van kunstenaars die hem intrigeren (onder het motto “Koop goedkoop, koop vroeg en stapel het hoog op”), om ze daarna weer net zo snel te laten vallen als zijn interesse is verflauwd. Kortom, iemand die reputaties kan maken en breken.

Koeienkop

In 1995 won Damian Hirst de prestigieuze Turner Prize. Hirsts centrale thema is het leven en de dood. Bekend werd hij onder andere met zijn tijgerhaai in een aquarium met formaldehyde (The Physical Impossibility Of Death In The Mind Of Someone Living, 1992), zijn schaap op sterk water (Away From The Flock) en zijn installatie met rottende koeienkop en levende vliegen. In de Saatchi-galerie heeft de Brit Art plaats moeten maken voor de tentoonstelling The Triumph of Painting waarin kunstenaars als Peter Doig, Martin Kippenberger en Marlene Dumas. Charles Saatchi deed Hirsts tijgerhaai en Marc Quinns zelfportret (gemaakt van negen pints van Quinns eigen bevroren bloed) inmiddels van de hand. Een teken dat het nu toch echt over is met de YBA’s.

Kruisweg

Damien Hirst, Jesus Dies on the Cross

Momenteel presenteert de Hallen (tentoonstellingsdépendances van het Frans Hals Museum) van Hirst en societyfotograaf David Bailey de 14-delige fotoreeks The Stations Of The Cross, gebaseerd op het in de 15e eeuw ingevoerde thema van de kruisweg: gebeurtenissen rondom het lijden en sterven van Christus. Het is niet voor het eerst dat het geloof op de korrel wordt genomen. Vers in ons geheugen gegrift staat bijvoorbeeld Piss Christ (1989) van de Amerikaanse fotograaf Andres Serrano.

Puberale provocaties

In de Vleeshal schalt – hoe toepasselijk – de Mattheus Passion van Johann Sebastian Bach. De hal ademt een serene, kerkelijke sfeer uit. De foto’s zijn geplaatst op witte schotten die staan opgesteld rond een zuilenrij. De fotolijsten lijken te zijn gemaakt van marmer, maar in werkelijkheid gaat het om beschilderd hout dat doet denken aan oude grafmonumenten. Ondanks de lugubere beelden (afgehakte koeienhoofden, een dierenschedel besmeurd met bloed ingeklemd tussen de naakte dijen van een jonge vrouw) blijkt eens te meer dat Hirst over zijn top heen is. Wie niet bekend is met zijn oeuvre zal er aanstoot aan nemen, maar ieder ander haalt zijn schouders op voor dit soort puberale provocaties (met de kerk als dankbaar onderwerp).

Jezus als zwerver

Waar het in deze serie aan schort is de geniale ingeving, het onvoorspelbare. Jezus als een naakte zwarte vrouw met hangborsten die een worstenketting draagt waaraan een kruis hangt, Jezus als zwerver die is bijgezet in een kartonnen doos, een naakte Jesus die wordt betast door ’the women of Jerusalem’… choqueren doet het al lang niet meer. Daarvoor zijn we inmiddels te vertrouwd geraakt met de gruwelijke tv-beelden van Al Qaeda onthoofdingen, treinrampen en de aanslag van 9/11. Damien Hirst lijkt te zijn verworden tot persiflage van de kunstenaar die hij begin jaren negentig was. The Stations Of The Cross doet ernstig vermoeden dat Hirst is uitgerebelleerd.