Focus Beijing – Nederlandse Romantiek

In museum Boijmans van Beuningen is het Chinese deel van de collectie De Heus-Zomer te zien. Het Nederlandse verzamelaarskoppel heeft vrijwel elke belangrijke Chinese kunstenaar van de afgelopen twintig jaar vertegenwoordigd in hun collectie. De kunst zelf is echter niet het hoogtepunt van de tentoonstelling.

De hedendaagse Chinese kunst werd halverwege de jaren ’90 populair. Het idee van topkunst uit een minder bekende cultuur was zó spannend, dat het een ware hype ontketende. Sindsdien zijn twee generaties Chinese kunstenaars beroemd geworden. De belangrijksten zijn allemaal te zien in Focus Beijing. De hype ontsnapte niet aan kritiek. Veel van de Chinese kunstenaars wordt verweten dat ze zeer direct werk maken, ondersteund door té veel symboliek. Die symboliek lijkt echter snel vergeten als de uitwerking duidelijk wordt.

Zhang Huan, A H Long, 2008, Collectie De Heus-Zomer.

Een mooi voorbeeld hiervan zijn de werken van Zhang Huan. Zijn fotorealistische portretten zijn opgebouwd uit as en fixatief. Alle as wordt met veel geduld op de juiste plekken geblazen. Het filmfragment waarin Victoria de Heus-Zomer uitlegt hoe moeilijk dat is om zelf te doen, was eerder dit jaar nog een hit op YouTube.

De schilderijen van Wang Guangle zijn ook zorgvuldig, laag voor laag, opgebouwd. In de streek waar Guangle vandaan komt is het een traditie om de eigen grafkist ieder jaar over te schilderen, als een herinnering aan de dood. De abstracte kleurvlakken in de schilderijen van Guangle worden iedere dag opnieuw beschilderd, alsof hij zo ver uit de buurt van de dood wil blijven. Het resultaat lijkt op schilderijen van Frank Stella of andere schilders uit de jaren ’70. Door een traditie met de schilderkunst uit de jaren ’70 te vergelijken verkleint  Guangle het intellectuele karakter van de westerse abstracte kunst.

Sui Jiangao, Sand of Changsa, 2009, Collectie De Heus-Zomer & Zhang Dali, Forbidden City, 1999, Collectie De Heus-Zomer.

Helaas is er na het wow-effect weinig te beleven aan deze werken. Interessanter zijn de werken van Ai Weiwei en Ji Xiaofei. Ai Weiwei baseert zijn werkmethodes vaak ook op westerse kunst. Dit levert minder symbolisch werk op. Van Xiaofei zijn er schilderijen te zien over zijn jeugdherinneringen. Ze zijn omgeven door installaties met tl-buizen die een gekleurde gloed op het schilderij werpen. Het geheel is een reconstructie van het gevoel dat hij had bij deze herinneringen. De tl-buizen zijn overbodige informatie voor de bezoekers, die al begrepen dat herinneringen ‘gekleurd’ zijn.

In Focus Beijing is de meeste kunst indrukwekkend, maar meer ook niet. Waar de tentoonstelling over lijkt te gaan is niet de kunst zelf. Het lijkt namelijk vooral over het verzamelen te gaan. Een film aan het begin van de tentoonstelling laat zien hoe echtpaar De Heus-Zomer kunstenaars bezoekt in hun atelier, om daar met een scherpe neus voor kwaliteit het beste werk uit te zoeken. Het is zuivere romantiek. De zware zoektocht naar dat éne werk tussen alle grote kunstenaars, met enkel kennis als wapen. Van het zien van de film zou menig bezoeker al kunstverzamelaar willen worden.

Qui Xiaofei, Dissipate drukenness no. 2, 2014, Collectie De Heus-Zomer.

Daarmee is deze tentoonstelling een interessante gebeurtenis. De kunstwerken zelf (of gelijkende werken) zijn al opgenomen in tal van catalogi. In het echt zien ze er al even perfect uit als op het fotopapier. Focus Beijing is zorgvuldig samengesteld en enkele werken blijven ook na het eerste zicht interessant om te bekijken. Alles draait echter om de verzamelaar. Met de niet al te lastig te begrijpen werken kan deze tentoonstelling veel toevallige bezoekers aan het verzamelen zetten. Het is een overwinning voor de kunstmarkt.