Begeleiders van de laatste reis

De film van de Japanse regisseur Yojiro Takita, die in de beginjaren van zijn carrière vooral softpornofilms maakte, is zo’n typisch voorbeeld van een verhaal dat in de smaak valt bij de wat (oudere) leden van de Academy. Departures is conventioneel gefilmd, heeft een narratieve structuur die niet veel verschilt van de meeste Amerikaanse films en gaat over Daigo Kobayashi, een jongeman die van zijn grote passie, het bespelen van de cello, zijn beroep heeft gemaakt. Als zijn orkest echter wordt opgeheven, verhuist hij met zijn vrouw van de grote stad terug naar zijn geboorteplaats en solliciteert daar op een baan als reisleider. Maar hij weet niet dat hij eigenlijk aangenomen is als begrafenisondernemer. Ondanks zijn initiële afkeer tegen dit werk begint hij het langzaam maar zeker meer te waarderen, hoewel zijn omgeving erg afkeurend reageert.

Traditie en moderniteit

Departures is, na Tokyo Sonata, de tweede Japanse film in korte tijd die plotselinge werkloosheid als uitgangspunt heeft. Beide films, hoewel verschillend in toon, bieden fascinerende inkijkjes in de Japanse cultuur, waarin respect, traditie en de angst voor schaamte nog erg diep geworteld zijn. Wat regisseur Takita in Departures erg mooi doet is het weergeven van de voortdurende wisselwerking tussen traditie en moderniteit, die in Japan erg sterk aanwezig is. Als een van de grootste economieën in de wereld is Japan een geïndustrialiseerde samenleving die op het eerste gezicht weinig verschilt van Westerse landen. Dit laat Takita subtiel zien door gebruik van moderne kleding en technologische snufjes, die een effectief contrast vormen met de cruciale rol die rituelen nog steeds genieten in de Japanse maatschappij.

Minutenlange scènes waarin Daigo en zijn baas minutieus de handelingen uitvoeren die gepast zijn bij iemands overlijden behoren tot het hoogtepunt van de film. Op respectvolle wijze, met ontzag voor de eeuwenoude tradities, bereiden de begrafenisondernemers de lichamen zo goed mogelijk voor op hun laatste reis, naar een plek waar ze nooit meer vandaan zullen komen.

Groot publiek

De dood als thema betekent echter niet dat Departures een loodzware film is geworden. Het is meer een viering van het leven en een geslaagde poging de dood, waar zeker in Japan nog een groot taboe op rust, tot een bespreekbaar onderwerp te maken. Dit doet Takita met behulp van een tragikomisch verhaal over een man, Kobayashi, die al zijn hele leven op zoek is naar zijn op jonge leeftijd verdwenen vader en daarbij ook moet accepteren dat het leven hem niet heeft gebracht wat hij er vroeger van hoopte. Hoewel Takita voortdurend balanceert op de dunne lijn van oprecht sentiment en kitscherigheid, slaat de balans in het merendeel van de gevallen uit naar de positieve kant. Daardoor is Departures een prettig en ontroerend melodrama dat via deze dvdrelease in staat moet zijn alsnog een groot publiek te bereiken.