Gedoemd om te dienen

Het heeft iets triests, zoals Raquel alleen aan de keukentafel zit en stilletjes haar avondmaaltijd naar binnen werkt. Op de achtergrond is gelach en geroezemoes te horen. Dan wordt ze geroepen om naar de eetkamer te komen. Het gezin heeft een verrassing voor haar in petto: Raquel is jarig en wordt overladen met cadeautjes. Ongemakkelijk zit ze bij hen aan tafel, terwijl ze aangemoedigd wordt om de cadeaus uit te pakken. Snel eet ze haar taart op, om de tafel weer te verlaten en de afwas te gaan doen. Het moet toch gebeuren, dus waarom niet nu.

Treiterend stofzuigen

Het is geen straf om voor het echtpaar Pilar en Mundo Valdes te werken. Het zijn hartelijke mensen, die geen onderscheid lijken te maken tussen klassen en posities in de samenleving. Maar hoewel ze al jaren bij het gezin is heeft Raquel niet echt een warme band met de leden. Zo ligt ze herhaaldelijk overhoop met de dochter des huizes. Jaloezie lijkt een rol te spelen. Raquel wordt steeds ouder en heeft weinig vooruitzichten, terwijl de toekomst van de jonge en mooie Camila nog voor haar ligt. Dat Raquel het op Camila voorzien heeft, wordt met kinderachtige acties duidelijk: zo stofzuigt ze ’s ochtends vroeg luidruchtig voor haar kamerdeur, terwijl het meisje uit wil slapen. Wanneer Camila haar beklag doet bij haar moeder, erkent zij dat de aanwezigheid van Raquel drukt op de sfeer in huis. Maar hoe kan je iemand ontslaan die al ruim twintig jaar trouw dienst doet en inmiddels een deel is geworden van het gezin?

Dan besluit Pilar een nieuwe huishoudster in te schakelen, om Raquel, die te stellen heeft met gezondheidsproblemen, te ontzien. Maar de komst van de jonge Peruviaanse Mercedes heeft grote gevolgen: Raquel accepteert niet dat haar positie in het gedrang komt. Ze haalt alles uit de kast om te voorkomen dat de nieuwe hulp zich een plekje toe-eigent binnen het gezin. Pas wanneer de onconventionele Lucy in dienst komt, durft Raquel zich kwetsbaar op te stellen en op een andere manier naar haar leven te kijken.

Dreigend verlies van positie

The Maid is voornamelijk gefilmd op een locatie: het huis van de welgestelde familie Valdes, waar de Chileense regisseur Sebastián Silva overigens zelf is opgegroeid. Door zijn film klein te houden en de personages dicht op de huid te filmen is er veel aandacht voor de verhoudingen. Al vanaf de openingsshot is duidelijk dat Raquel uitgeblust is en niet het leven leidt dat zij voor ogen had. Zij hoort bij het gezin, maar is ook ‘slechts de werkster’. En wanneer zij die positie dreigt te verliezen, rest haar niet anders dan zich over te geven aan territoriumdrang en gevoelens van jaloezie. Dit leidt tot humoristische scènes, waarin Raquel de nieuwe huishoudsters in alle mogelijke opzichten dwarsboomt.

Catalina Saavedra levert met haar rol van Raquel een opmerkelijke prestatie. De vrouw roept met haar starre, stoïcijnse blik en boosaardige acties weinig sympathie op. En toch worstelt ze van begin af aan met een immense eenzaamheid. Zo zwalkt Raquel op haar verplichte vrije dag alleen door de straten. Ze ziet toe op het haast vanzelfsprekende geluk binnen het gezin waar zij voor werkt, maar waar ze zelf geen deel van uitmaakt. Prachtig is de openingsscène rond haar verjaardag. Raquels afstandelijke houding en zenuwachtige trekjes rondom de mond verraden dat ze zich niet op haar plek voelt en het liefst buiten de spotlights staat. Ze is het niet gewend, die plotselinge aandacht.

Leren genieten
Wat Saavreda vooral heel knap doet, is het neerzetten van een transformatie van een koppige, hatelijke vrouw naar iemand die weer leert te genieten. Geleidelijk aan ontsnapt zij aan haar keurslijf, door weer richting te geven aan haar eigen leven. De grimmige, verbeten trekken rondom de mond verdwijnen en er verschijnen pretoogjes. Zo wordt de ijzige Raquel uiteindelijk een vrouw die weer lief kan hebben en niet langer op de zijlijn staat. Die verandering is zo subtiel ingezet, dat je als kijker niet anders kan dan haar misstappen vergeven. Immers, verdient niet ieder mens geluk?