Ongewenste gast

In het openingsshot van Illégal zien we hoe de Russische Tania een brief ontvangt met een bevel tot uitzetting. Er rest haar nog maar een mogelijkheid en dat is illegaal in België blijven. Resoluut dept ze haar vingertoppen met alcohol en zet het strijkijzer er op. De huid van de vingertoppen weggebrand en niet meer identificeerbaar. Zo, de toon is gezet.

Een aantal jaren later lijkt Tania zich, ondanks haar illegale positie, toch aardig te redden samen met haar dertienjarige zoontje Ivan. Ze spreekt goed Frans, heeft werk, een woning en sociale contacten. Haar louche Russische huisbaas heeft papieren voor haar geregeld, maar drukt haar op het hart er voorzichtig mee om te gaan. En dan gaat Tania toch de fout in, door op straat in het Russisch met haar zoontje te praten. Ze wordt opgepakt en overgebracht naar een uitzettingscentrum, haar zoontje achterlatend. Daar wordt Tania geconfronteerd met de uitzichtloze positie van veel gedetineerde vrouwen. De sterke en vastberaden Milanese Aïssa vertelt haar dat ze hen na vijf maanden en verschillende pogingen tot deportatie vaak laten gaan. Tania besluit te zwijgen, want zonder papieren en identificatie kunnen de autoriteiten geen kant op. Maar hoe lang kan Tania nog op tegen de druk en dreigingen die op haar uitgeoefend worden?

Na het zien van een nieuwsbericht ontstond bij regisseur Olivier Masset-Depasse het idee voor zijn film. Hij deed samen met een journalist die gespecialiseerd is in het onderwerp illegale vluchtelingen een onderzoek, dat een jaar in beslag nam. Niet alleen de positie van illegalen, maar ook het uitzettingscentrum, zijn medewerkers en wat er allemaal binnen de muren gebeurt wilde de regisseur zo realistisch mogelijk in beeld brengen. Dat hij voor zijn film een schokkerige cameravoering gebruikt en zijn personages dicht op de huid zit, is dan ook niet verwonderlijk.

Geforceerde climax

Met actrice Anne Coesens, die speciaal voor de film Russisch leerde, heeft Masset-Depasse een sterke troef in handen. Als Tania is zij zowel krachtig als kwetsbaar. Door de realistische stijl van filmen, die doet denken aan films van de Dardennes (L’enfant, Rosetta) voel je je als kijker mede gevangen binnen de muren van het uitzettingscentrum en het is mooi om te zien hoe Tania’s kracht haar overeind houdt. Toch is de film als geheel minder geslaagd. De verhaallijn is vrij voorspelbaar en de dramatiek die naarmate de film vordert toeneemt, doet afbreuk aan de realistische stijl. Het is alsof de regisseur naar een climax toe wil werken, in plaats van een registratie van de werkelijkheid te geven. Schokkende gebeurtenissen stapelen zich op, met als toppunt een geforceerde scene in een vliegtuig. Hoe zeer de gebeurtenissen ook op waarheden berust zijn en hoe goed de acteurs er ook vorm aan geven, Illégal wil niet echt de ogen openen. Daarvoor is de film te bedacht en gekunsteld.