Manhunter

Vijf jaar voordat Anthony Hopkins met satanisch genoegen de hyperintelligente en levensgevaarlijke seriemoordenaar Hannibal Lecter in Silence of The Lambs vertolkte, was er al een film verschenen met een rol voor dat personage: Manhunter. Die film flopte aan de kassa en verdween min of meer naar de vergetelheid, om vandaag de dag als cultfilm door het leven te gaan. Dat zal voor een groot deel te maken hebben met de reputatie die zowel filmpersonage Lecter als regisseur Michael Mann later verwierven. Manhunter (1986) is nu opnieuw op dvd verschenen, in een uitgave die helaas bedroevend is.

Voor veel mensen zal The Silence of the Lambs (1991) hun eerste kennismaking zijn geweest met de bedenker van de Hannibal Lecter-reeks, Thomas Harris, maar dat was het tweede deel uit de serie. Het eerste boek dat Harris schreef was Red Dragon, en het is op dat boek dat Manhunter is gebaseerd (de titel werd veranderd om verwarring met de vlak ervoor verschenen The Year of the Dragon te vermijden).

Met moderne klassiekers als Heat en Collateral achter zijn naam mag Michael Mann zich met een gerust hart een van de grootste nog levende Amerikaanse regisseurs genoemd kan worden. Ten tijde van Manhunter had hij echter als filmregisseur nog niet veel indruk gemaakt. In de jaren tachtig was Mann vooral bekend als uitvoerend producent van Miami Vice, als de man die de sfeer en het gelikte, gestileerde uiterlijk van die serie bepaalde. Dat stijltje kleeft onmiskenbaar aan Manhunter, en het is dan ook niet vreemd dat ten tijde van z’n release in recensies constant naar de overeenkomsten tussen serie en film werd gewezen.

Koele pastelkleuren

Het gebruik van nauwgezette, ruimtelijke kadreringen; de voornamelijk stadse setting waarin Mann boeiende lijnenspellen neerzet; een meeslepend traag tempo en beelden die ondergedompeld zijn in koele pastelkeuren: het zijn allemaal kenmerken die Manhunter fascinerend maken. De extreme aandacht voor de visuele kant overstijgt hier echter simpele mooifilmerij. Manns stijl sluit namelijk naadloos aan bij het verhaal, want als de film ergens over gaat is het over voyeurisme.

Hoofdpersoon Will Graham (William Petersen, CSI) keert met fikse tegenzin terug naar de FBI, om hen te helpen een seriemoordenaar te pakken. Deze moordenaar heeft de bijnaam ‘de tandenfee’ gekregen, en wordt sterk vertolkt door Tom Noonan (die heel knap zowel meelijden als weerzin weet op te wekken). Graham bezit een gave: hij kan als geen ander in de hoofden van psychopaten kruipen om ze op die manier op te sporen. Maar wat Graham vooral doet is kíjken. Kijken naar de foto’s en familievideo’s van de gezinnen die uitgemoord zijn. Proberen te zien wat de seriemoordenaar ook zag en daarmee aanwijzingen hopen te vinden om hem te kunnen pakken voordat hij nog meer slachtoffers maakt.

In zijn zoektocht naar de tandenfee roept Graham de hulp in van de man die door hem achter de tralies zit: Hannibal Lecter (waarom zijn naam in Manhunter als Lecktor wordt geschreven blijft overigens vaag). Brian Cox, die gestalte geeft aan Lecktor, bestudeerde naar verluid de Schotse seriemoordenaar Peter Manuel. Anthony Hopkins liet zich later (althans qua spraakwijze) inspireren door de computer HAL-900 uit 2001: A Space Odyssey. En hoewel hun rollen in de eerste twee verfilmingen nog klein zijn, maken ze beiden indruk. Cox weet zijn karakter een bijna achteloze gewetenloosheid mee te geven, terwijl Hopkins een bijna satanische slechtheid neerzet. Beiden sterk, hoewel Cox nergens zo onder je huid kruipt als Hopkins dat doet.

Fascinerend, maar toch afstandelijk

Hoeveel bewondering je ook kunt hebben voor Manns visuele flair en de sterke bijrollen, je kunt er niet omheen dat Manhunter fascineert, maar toch te afstandelijk is om je werkelijk te raken. Het helpt daarbij niet dat hoofdrolspeler Petersen, die de film voor een groot gedeelte moet dragen, helaas weinig charisma bezit, en eerder apathisch dan getroebleerd overkomt. Overigens verscheen in 2001 deze film al eerder op dvd in Nederland. Toen zaten er, naast een trailer en foto’s, twee interessante documentaires bij: een gesprek met director of photography Dante Spinotti, en interviews met de acteurs. En nu? Geen enkele extra. Je hebt niet eens de mogelijkheid om de ondertiteling uit te zetten. Bedroevend.