Take Shelter

Een helblauwe lucht krijgt een ander aanzien wanneer zwermen vogels zich er doorheen bewegen en donkere wolken zich samenpakken. Een tornado nadert, de lucht dondert en een man ziet toe hoe bruine regen op zijn huid valt. Het vormt het onheilspellende begin van een door nachtmerries geplaagde geest.

Curtis heeft het allemaal goed voor elkaar. Hij heeft een baan in de bouw, heeft een mooi huis en vormt samen met zijn vrouw Samantha en dochtertje Hannah een gelukkig gezin. Enige smet op hun geluk is dat Hannah doof is, maar doordat Curtis vanuit zijn werk goed verzekerd is kan zij een speciale behandeling krijgen. En dan wordt Curtis plots geplaagd door nachtmerries. Nachtmerries over een naderende tornado, over zijn hond die hem plots aanvalt en meubels die van de grond getild worden en hard neervallen. De dromen zijn dermate intens dat ze Curtis’ dagelijks functioneren beïnvloeden. Overdag voelt hij de beet van de hond in zijn arm, wat hem doet besluiten het beest op te sluiten. Maar dat is niet het enige. Zijn grootste zorgen gaan uit naar de naderende tornado, een terugkerende nachtmerrie. Curtis besluit zijn gezin tot het uiterste te beschermen en schakelt een collega in om een tornadokelder te bouwen. Een beslissing met grote financiële gevolgen.

De grip verliezen

En zo vallen geleidelijk aan de zekerheden in Curtis’ leven weg. Zijn leven wordt beheerst door de angst dat er een tornado komt en hij zijn gezin verliest. De vermoeidheid neemt toe, de controle valt weg. Een bezoek aan zijn moeder maakt duidelijk dat er schizofrenie in zijn familie voorkomt, een stoornis waar Curtis mogelijk aan leidt. Maar regisseur Nichols houdt de waarheid in het midden, door steeds uit te gaan van het perspectief van de hoofdpersoon.

Net als Christian Bale in The Machinist zien we hoe iemand de grip op zijn leven verliest en anderen met zich mee trekt in een negatieve spiraal. Sociale zekerheden als werk, inkomen en een goede ziektekostendekking komen in het geding. Michael Shannon weet goed gestalte te geven aan de door nachtmerries (of visioenen?) geplaagde Curtis. Een rol die hem op het lijf geschreven is, getuige zijn eerdere vertolkingen van psychisch labiele mannen. In het debuut van Nichols, het broeierige gezinsdrama Shotgun Stories (2007), speelde Shannon eveneens een man bij wie de onderhuidse spanning geleidelijk aan tot een breekpunt komt.

Groeiende wanhoop

De spanning in Take Shelter heeft een verstild karakter. Mooie shots van het landschap wisselen zich af met dreigende droombeelden. Droombeelden die de realiteit overnemen en spelen met wat echt is en wat niet. Jessica Chastain, bekend van haar etherische schoonheid in The Tree of Life, speelt in Take Shelter Shannons eega. Als Samantha is zij meer down to earth. Bezorgd ziet ze toe hoe haar man de controle kwijtraakt en het gezin kapot dreigt te gaan aan zijn belevingen. Of het goed komt en het gezin het geluk van weleer weer zal hervinden, blijft openstaan. Waar Nichols in slaagt, is de kijker overvallen met het gevoel van wanhoop dat Curtis overkomt en niet meer loslaat. Droom of geen droom.