Flashbacks van vervolging

We zien hoe Max als kind wordt gefolterd door SA-ers en moet toekijken hoe zijn vader wordt doodgeschoten. Max wordt vervolgens opgevangen door de Duitse Elsa (Romy Schneider in haar laatste rol) en haar man Michel. De oorlog is nog niet begonnen, maar het naziregime maakt het de idealistische Michel lastig. Elsa vlucht nadat de situatie onhoudbaar is geworden met Max naar Parijs. Daar wacht ze in wanhoop op de komst van Michel en probeert zij zich te redden door te werken als zangeres en vervolgens als animeermeisje in een louche bar. Haar wanhoop groeit als zij hoort dat Michel is opgepakt en naar een concentratiekamp is gedeporteerd. Elsa wordt in Parijs geholpen door de Fransman Maurice. Hij is verliefd op haar en gaat naar Duitsland om te onderzoeken wat er met Michel is gebeurd. Als een Duitse officier gecharmeerd is van Elsa, ziet zij in dat ze hem kan gebruiken. Max is de getuige van wat er vervolgens gebeurt als Elsa in wanhoop probeert om Michel vrij te krijgen.

Zwart-wit

La passante du Sans-Souci is een niet geheel geslaagde film. De sfeer van de jaren dertig wordt goed neergezet in overtuigende en mooie art direction en er worden geen doekjes om de gruwelen en de misdaden van het naziregime gewonden. Toch behoudt de film in zijn toon iets didactisch, alsof de film bedoeld is als een waarschuwing voor mensen die niet overtuigd zijn van het kwaad van het fascisme of daar nog te weinig van af weten. Zoals vaak in films die willen waarschuwen tegen de gevaren van een ideologie, is het perspectief grotendeels zwart-wit.

Maurice is het enige personage dat complexer is binnen het spectrum van goed en kwaad. Hij is een Franse bon vivant die hoopt dat Elsa op hem zal vallen. Hij is vooral onverschillig als Elsa hem vertelt wat de nazi’s doen. In een sterke scène gaat hij naar Berlijn om bij vrienden van Michel te vragen of ze nieuws over hem hebben. Daar treft hij een vrouw die zich heeft verscholen in haar appartement en niet naar buiten kan zonder te worden getreiterd door SA-ers. Haar man is gestorven in een kamp en ze leeft geïsoleerd tot het moment dat de nazi’s haar komen halen. Maurice hoort haar verhaal ongelovig aan en slaapt vervolgens met haar, deels uit troost, maar ook deels uit misbruik. Dit is een ongemakkelijke scène die realistisch is en sterk contrasteert met stukken die sentimenteel zijn en de tragiek van de oorlog onnodig aandikken.

Onnatuurlijk

De film suggereert een bepaalde continuïteit. Max is na de oorlog een mensenrechtenactivist en de nazi-officier is naar Paraguay gevlucht waar hij zijn misdaden voort kan zetten. Het fascisme is nog niet uitgegroeid, wat ook blijkt uit de verassende coda van de film. Continuïteit is er ook in de onnatuurlijke dubbelrol van Romy Schneider. Zij speelt Max’ vrouw Lina, maar ook Elsa. Wat deze verschillende vrouwen naast hun gelijkenis gemeenschappelijk hebben, is dat ze beiden slachtoffers zijn , maar in verschillende tijdperken. Lina’s rol wordt echter niet uitgediept en het toeval dat Max is gevallen op een vrouw die precies lijkt op Elsa is daarom niet geloofwaardig.

La passante du Sans-Souci is uiteindelijk een soort filmisch monument voor de slachtoffers van het fascisme, waar Schneiders spel vooral gebruikt wordt om tranen te trekken en een respectabele Piccoli om serieus te wijzen op het gevaar dat het allemaal nog een keer kan gebeuren. Voor mensen die bekend zijn met de gruwelen van het naziregime, zal de film onverrassend en wat pamfletterig overkomen. Het was interessanter geweest als regisseur Jacques Rouffio meer subtiliteit en ambiguïteit in dit tragische verhaal had toegelaten.