Geen liefde verloren

Het ‘zien’ is een eenzijdige manier van het vallen op iemand. Het reduceert in het meest simpele geval iemand alleen tot wat mooie details. De kern en de ware aard van de persoon blijven verborgen achter deze oppervlakkige details, maar dat is voor de diegene die alleen kijkt, geen reden om dieper te graven. Deze is tevreden met het beeld zonder de werkelijkheid te kennen.

Obsessie

In cinema is deze eenzijdigheid van het zien vaak een onderwerp geweest. Zij toont de discrepantie tussen het filmische wensbeeld en de werkelijkheid. Alfred Hitchcock liet in Vertigo de obsessie zien van een man (James Stewart) die gegrepen wordt door een schoonheid (Kim Novak). Truffaut, die Hitchcock in een beroemd boek interviewde, toont in L’homme qui aimait les femmes dat hij de fascinaties van the master of suspense deelt. Zijn film mist de dreiging van Vertigo, maar gaat ook over een obsessie met het vrouwelijke.

L’homme qui aimait les femmes wordt verteld in een lange flashback, die begint op de begrafenis van de hoofdpersoon, Bertrand Morane. De man is een dwangmatige versierder, die op onverwachte momenten gegrepen wordt door een vrouw. Gespeeld door de zeer Gallische Charles Denner (die curieus genoeg oorspronkelijk uit Polen komt) is Bertrand zeker geen knappe verschijning. Hij is al oud en heeft een sinistere blik. Voor een casanova is het een bijzonder vreemde keuze. Toch weet Denner in zijn rol te overtuigen. Hij bezit een combinatie van agressieve charme en wanhopige aanhoudendheid die in de film succesvol zijn.

Ongrijpbaar

Bertrand blijft echter een ongrijpbaar personage, waar je niet gemakkelijk sympathie voor krijgt. Het gaat hem om de sensatie van het veroveren en niet om wat er daarna gebeurt. Liefde komt niet in dit spel voor, alleen de vluchtige drang die vervuld moet worden. Dit duidt op een pathologische verslaving.

In flashbacks binnen de flashback komt Betrands moeilijke relatie met zijn moeder naar boven, een mooie vrouw die zich niet om hem bekommerde en al haar aandacht schonk aan haar vele wisselende geliefden. Het is veelzeggend dat de flashback wordt ingezet wanneer hij het heeft over hoeren. Betrand besluit uiteindelijk om een boek te schrijven over zijn obsessie en de vrouwen die hij veroverd heeft. Daar komen soms lachwekkende scènes in voor, waarin hij een vrouw op een ongebruikelijke wijze voor zich weet te winnen.

Enigma

Betrand blijft een enigma in de film. Hij is geen standaard macho en hij geniet van het gezelschap van vrouwen. Hij is een man die zijn emoties niet wil tonen of delen met een ander. Halverwege wordt film wat complexer als hij een oude vlam tegenkomt, gespeeld door Leslie Caron (bekend uit Gigi en An American in Paris). Je vraagt je af of deze vrouw zijn versierdrang in werking heeft gezet.

L’homme qui aimait les femmes is een wat verouderde en daarom niet geheel geslaagde film. De seksuele mores zijn inmiddels veranderd en het perspectief is nog ongegeneerd mannelijk. Toch weet Truffaut ook een mate van ambiguïteit in zijn film te behouden. Dit komt door Denners spel, waarin hij egoïsme mengt met kwetsbaarheid en je daardoor op momenten gefascineerd houdt.

Als een onderzoek naar wat mannen tot vrouwen kan aantrekken, is de film te vergelijken met het sterkere L’amour l’après-midi van Éric Rohmer. De rol van het zien en gegrepen worden door een verschijning komt ook terug in een recentere film als José Luis Gueríns In the City of Sylvia. Wat al die films delen is het blindstaren van het mannelijke personage op de begeerde vrouw, maar ook de wens dat die vrouw op een manier ongrijpbaar en vluchtig blijft. Het wensbeeld mag niet worden tegengesproken door de werkelijkheid.