Memento

Leonard Shelby (Guy Pearce) is in de nacht dat zijn vrouw verkracht en vermoord werd op zijn kop geslagen. Als gevolg hiervan heeft hij geen korte-termijngeheugen meer. Alles wat hij weet is dat hij de moordenaar van zijn vrouw wil wreken. Als vervanging voor zijn geheugen gebruikt Leonard polaroids en tatoeages met de belangrijkste feiten. Met deze wapens gaat Leonard op jacht. Op zich klinkt dit niet zo bijzonder.

Maar nou komt het fascinerende: Leonards jacht op de moordenaar wordt achterstevoren verteld. Door middel van een hechte flashbackstructuur worden we stapje voor stapje in een web vol moedwil en misverstand geplaatst. Tussen deze flashbacks zitten zwart-wit scènes die op een objectieve manier Leonard willen tonen. Ondersteund door zenuwtergende tonen wordt het gezichtspunt van Leonard verder versmald tot claustrofobische proporties.

Onbetrouwbaar

De informatie die Leonard heeft blijkt bij nader inzien helemaal niet zo betrouwbaar te zijn als deze op het eerste gezicht lijkt. De afzonderlijke flashbacks vertonen telkens hetzelfde trucje: Leonard wordt met iets geconfronteerd en vervolgens zien we in de flashback hoe het daadwerkelijk in elkaar zit. In deze episodes wordt er dikwijls misbruik gemaakt van Leonards geheugenkwaal. Langzamerhand wordt de hulpeloosheid en achterdocht van Leonard ook voor de toeschouwer bijna teveel. Een zinderende thriller is dan ook het gevolg.

Memento laat zich ook bekijken met een thematisch oog naar de gevolgen van geheugenverlies voor identiteit. De lengte van zijn geheugen varieert van vijf minuten tot maximaal een kwartier. Hoe is vorming van identiteit mogelijk in zo’n klein tijdsbestek, wat is identiteit dan nog of nog sterker: wie is Leonard Shelby?

Nog een keer

De combinatie van geheugenverlies en een niet-lineaire verteltechniek zorgt voor een paranoïde gevoel die je lang na het zien van de film niet los zal laten. Memento is zo’n film die je meer dan een keer wilt zien om alle puzzelstukjes juist te kunnen plaatsen. Tot die tijd blijft Memento door je hoofd spoken op een fijne en achterdochtige manier.

Christopher Nolan, die Memento baseerde op een kort verhaal van zijn broer Jonathan, is er wederom in geslaagd een uitstekend scenario te schrijven én te verfilmen. Als we dan ook nog even stil staan bij het feit dat Memento nog maar zijn tweede film is, valt er nog heel wat moois van Christopher Nolan te verwachten.