De ongrijpbare troost van poëzie

Vanaf Lees doorbraak Peppermint Candy (1999) heeft Zuid-Korea een stroom films afgeleverd die het goed doen op de internationale markt. Regisseurs zoals Joon-ho Bong (Memories of Murder en The Host), Chan-wook Park (Oldboy) en Ki-duk Kim (The Isle en Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring) hebben de kans gehad om een eigen stijl te ontwikkelen.

In diezelfde periode werkte Lee aan een oeuvre waar hij zich in een realistische stijl richt op de moderne Zuid-Koreaanse samenleving. Het realisme in zijn films is nooit opdringerig en komt natuurlijk over. Hij kaart moderne problemen aan, maar zijn films missen gelukkig de gekunstelde navelstaarderij die in veel arthousefilms wordt gezien als een serieuze afspiegeling van de werkelijkheid.

Simpele mensen

Lee portretteert vooral simpele mensen op een onbevooroordeelde wijze. Hij kijkt nooit neer op zijn personages, ook al zijn het mensen die verre van perfect zijn of afkomstig zijn uit een lagere klasse. Ook weet de regisseur te experimenteren met de vorm van zijn films, zonder dat dit storend is voor de kijker. Zo was Peppermint Candy een kroniek verteld in omgekeerde chronologische volgorde en werd in Oasis subtiel gespeeld tussen een grauwe werkelijkheid en fantasiebeelden.

In Poetry gaat het over de onvermijdelijkheid van het ouder worden en het zoeken naar een vorm van acceptatie van een troosteloos bestaan. De bejaarde Mija (een sublieme Jeong-hie Yun) krijgt aan het begin van de film te horen dat zij aan het dementeren is. Mija zorgt voor haar kleinzoon, terwijl haar dochter werkt in een verre stad. Ze heeft het niet breed en verdient haar geld met schoonmaken bij een oude, fysiek gehandicapte man die door zijn kinderen vergeten lijkt te zijn. Als een schoolmeisje zelfmoord pleegt, blijkt uit haar dagboek dat zij het slachtoffer was van een groepsverkrachting waar Mija’s kleinzoon aan heeft deelgenomen.

Kloof

Om de minderjarige jongens niet in de gevangenis te laten belanden, besluiten de rijke ouders van de daders om tot een afspraak te komen met de moeder van het meisje, een arme boerin. Elk gezin moet een bedrag betalen, waarna er geen aangifte bij de politie gedaan zal worden. De alleenstaande Mija heeft echter weinig geld en wordt door de neerbuigende ouders gedwongen om mee te doen. Zij worstelt met haar geweten en kan zich niet voorstellen dat haar kleinzoon in staat is geweest tot die gruwelijke daad.

Parallel aan deze verhaallijn zien we hoe Mija besluit om lessen poëzieschrijven te volgen. Dit is op het eerste gezicht een manier om steun te vinden in kunst. Geleidelijk wordt de kloof tussen de schoonheid van poëzie en de lelijkheid steeds groter, terwijl Mija tevergeefs zoekt naar inspiratie in een wereld die zich niet om haar lijkt te bekommeren.

Contrast

Poetry behoort tot de beste films die ooit zijn gemaakt over ouderdom. De oude Mija werkt tevergeefs hard voor haar kleinzoon en probeert haar waardigheid te behouden. Door omstandigheden wordt zij echter gedwongen om zaken te aanvaarden die ingaan tegen haar principes. Als bejaarde wordt zij vaak niet voor vol aangezien en wordt ze kleinerend behandeld. Haar vervreemde kleinzoon is zich ook niet bewust van zijn daden en doet alsof zij niet bestaat.

Als contrast van deze werkelijkheid kan kunst een uitweg bieden. In veel films wordt poëzie of muziek vaak als een hoger middel gebruikt dat alles in perspectief plaatst voor ongelukkige personages. Lees film gaat echter ook over de beperkingen die kunst heeft om daadwerkelijk troost te bieden aan een grimmige realiteit. Poëzie is niet alleen schoonheid, zoals de leraar van Mija haar vertelt. Het is iets dat geboren moet worden uit de werkelijkheid, hoe lelijk die ook kan zijn. Met die woorden ontstaat er bij Mija een mate van acceptatie, maar Lee weet elke vorm van eenvoudige catharsis of aangedikte sentimentaliteit te vermijden. Uiteindelijk zijn er geen makkelijke uitwegen, geruststellende verklaringen of narratieve meevallers. Het leven is nu eenmaal zo en niet anders en Lee weet dat net zoals in zijn voorgaande films weer meesterlijk te vangen.

Lees hier een interview met de regisseur.