Nieuwe dvd’s

Allerzielen

(Diverse regisseurs, 2005 • Prime Time Entertainment)

Stampvol stond de Dam op 2 november 2004. Een jaar later kwamen er aanzienlijk minder mensen opdagen bij de herdenking van de moord op filmmaker Theo van Gogh. De eerste schok was weggeëbd, het leven gaat weer door en iedereen denkt op zijn manier over het voorafgaande jaar. Dat laatste toont ook Allerzielen. Het is een verrassende verzameling van korte films of mini-documentaires, geïnspireerd door de moord op Van Gogh. Allemaal geven ze – in een geheel eigen stijl – een eigen visie. Zo verklaart regisseur Maarten Treurniet (De Passievrucht) in Met uitzicht op bloemen de gespannen verhoudingen tussen de bevolkingsgroepen vlak na de moord. Twee moeders, een Marokkaanse en een Nederlandse, kijken allebei vanuit hun raam uit op de groeiende bloemenzee in de Amsterdamse Linaeusstraat en praten over de moord op Van Gogh. Uit de gesprekken die ze met hun dochters voeren, blijkt langzaam maar zeker hoe kortzichtig ze zijn, beiden vanuit een eigen overtuiging. En hoe kritisch hun eigen kinderen daar tegenover staan. Ook regisseur Rita Horst (Knofje) benadrukt in Storm dat juist kinderen weinig boodschap hebben aan het benadrukken van culturele verschillen, maar in een geheel andere vorm. Er wordt amper gepraat, de film volgt het spel tussen twee charmante jongetjes van verschillende afkomst, vlak voordat de schoten vallen. De vraag die zich opdringt, is onafwendbaar: wat voor invloed heeft dit op hun speelmiddagen? Intrigerende filmpjes, die boeiende vragen oproepen. Net als Stofwolk (David Lammers), een parodie op de nieuwshype, Genade (Nicole van Kilsdonk), een prachtige monoloog van Leny Breederveld (Jiskefet), het geestige Groeten uit Holland (Hanro Smitsman) over een oer-Hollandse burenruzie op de vierkante millimeter tussen een Turkse en Marokkaanse buurman en het absurdistische 72 maagden (Michiel van Jaarsveld), waarin Van Gogh zich meldt bij de hemel, met een enorm mes in zijn lijf. Alle zeventien fragmenten zijn prikkelend; soms is de boodschap subtiel, soms overduidelijk, soms is het aangrijpend en soms juist grappig, met een donkere ondertoon. Allerzielen is een bijzonder tijdsdocument, en dat alleen al is een reden om de dvd te kopen. Maar het grootste voordeel is dat je hem na elk filmpje even op pauze kan zetten. Om nog even stil te staan bij wat je precies gezien hebt. (Floortje Smit)

Temporada de Patos

(Fernando Eimbcke, 2004 • Total Film)

Een pizza die langzaam koud wordt, een taart die maar niet wil lukken, een busje marihuana, een spuuglelijk schilderij en een videospelletje dat telkens wordt onderbroken door de stroomuitval. Het zijn de ingrediënten van Temporada de Patos, het debuut van de Mexicaanse regisseur Fernando Eimbcke. Met enkele simpele ingrepen weet hij op droogkomische wijze de tragiek en de verwarring van vier verschoppelingen in beeld te brengen: twee pubers, een buurmeisje en een pizzakoerier. Elk van hen heeft zo zijn eigen problemen: de een is jarig zonder dat iemand het heeft opgemerkt, de ander lijdt onder de scheiding van de ouders en weer een ander worstelt met zijn seksuele identiteit. Deze problemen worden niet gedramatiseerd, ze worden slechts zijdelings aangestipt, waardoor de toon van de film heel onderkoeld blijft. Temporada de Patos is bijna minimalistisch van opzet, de film is geschoten in zwart/wit met een stilstaande camera en een minimum aan muziek. Een gevaarlijke strategie, aangezien alle nadruk op het verhaal en de acteurs komt te liggen. Dat deze debuutfilm desondanks overeind blijft staan en weet te boeien, zegt dan ook veel over de kwaliteit van de regisseur en de cast. In de verte heeft de film wel iets weg Stranger Than Paradise van Jim Jarmusch, alhoewel Temporada de Patos minder uitgebalanceerd is en niet altijd hetzelfde tempo weet te behouden. (Martijn Boven)

Nemmeno il destino

(Daniele Gaglianone, 2004 • Total Film)

Europese films over kansloze jongeren spelen zich doorgaans af in het kale, vlakke noorden van een land (zie La Vie de Jesus van Bruno Dumont) en tegen de achtergrond van grauwe, vale industriestadjes (zie L’Enfant van Jean-Luc en Pierre Dardenne), waar de hoofdpersonen rondrijden op oude brommers (zie beide films). Het op de Italiaanse Po-vlakte gesitueerde Nemmeno il destino vormt wat dat betreft geen uitzondering, behalve dat regisseur Daniele Gaglianone – in tegenstelling tot zijn collega’s – aan psychologische verklaringen doet. Zo komen we te weten dat de getraumatiseerde moeder van Alessandro – hoewel ze het beste met hem voorheeft – snel uit balans raakt, en dat de vader van Castronovo alcoholist is. Dit inzicht in de psyche van de jongens wordt versterkt door de vele flashbacks in de film, die laten zien hoe het allemaal zover gekomen is. Vreemd genoeg krijgt deze degelijkheid van het scenario geen verlengstuk in de vorm. Gaglianone filmt met Felliniaanse nonchalance, schijnbaar improviserend. De camera zwiept en zwaait, de kadering is imperfect, de kleuren zijn bleek. Nemmeno il destino maakt een onevenwichtige indruk. Maar is dat niet juist de charme van films van beginnende regisseurs? Niet voor niets werd Gaglianone’s tweede film eerder dit jaar bekroond met een Tiger Award in Rotterdam. (Niels Bakker)

Private

(Saverio Costanzo, 2004 • Homescreen)

Wie een film maakt over het Israëlisch-Palestijns conflict, riskeert het verwijt te krijgen partijdig te werk te zijn gegaan. Dat ondervond Hany Abu-Assad, die in het Gouden Kalf winnende Paradise Now teveel begrip zou kweken voor twee Palestijnse zelfmoordterroristen. Op Private, geregisseerd door de Italiaan Saverio Costanzo, is vergelijkbare kritiek mogelijk. De film, zonder extra’s op dvd uitgebracht, brengt minutieus in beeld hoe een Palestijnse familie ongewenst bezoek krijgt van Israëlische soldaten, die het huis innemen en de bewoners het grootste deel van de dag opsluiten in een klein kamertje. In eerste instantie lijkt een gewelddadig conflict onvermijdelijk: de rustige vader heeft een ernstige aanvaring met de agressieve officier, en zijn strijdlustige zoon plaatst een granaat in de kas, in de hoop één van de soldaten te treffen. Maar Costanzo wilde geen zwart-wit portret van Israëlische onderdrukkers en Palestijnse opstandelingen maken. Door de ogen van de oudste dochter, die hen bespioneert vanuit een kast, zien we dat de situatie van de soldaten even uitzichtloos is. Beide partijen zijn niet bij machte om een eind te maken aan het routineuze geweld, wat van Private uiteindelijk een haast melancholische film maakt. Eén minpuntje. Hoewel Private documentair gedraaid is (met een heftig bewegende camera en een geluidsband vol dreiging), overtuigt het realisme maar half: de hoofdrolspelers acteren te nadrukkelijk. (Niels Bakker)

Eleni (The Weeping Meadow)

(Theo Angelopoulos, 2004 • Total Film)

Eleni was al snel weer verdwenen uit de Nederlandse bioscopen. Het toen weggebleven publiek krijgt nu een herkansing met deze dvd-uitgave. De film is de eerste uit een trilogie die de Griekse geschiedenis van de twintigste eeuw moet documenteren. Door de ogen van de jonge vrouw Eleni zien we hoe de eerste helft van de twintigste eeuw in Griekenland er uit zag. Vanaf het moment dat ze Griekenland binnenkomt (ze is een immigrante), via de Tweede Wereldoorlog naar de Griekse burgeroorlog. Op Angelopoulos’ kenmerkende wijze (minutenlange shots met een langzaam bewegende camera) ontvouwt zich een visueel sterke film, ondersteund door prachtige muziek van Eleni Karaindrou. Als extra is er een mooi, lang interview met regisseur Angelopoulos waarin hij vertelt over de ontstaansgeschiedenis van de film en het opsplitsen in drie delen. Wat in het interview opvalt is dat hij praat zoals hij filmt: hij neemt rustig de tijd om bij zijn uiteindelijke conclusie te komen. De film is inderdaad te traag om wekenlange volle bioscoopzalen te genereren maar voor iedereen die van echte films houdt, die niet per se snelle actie in een film hoeft aan te treffen en een film puur om haar visuele kracht weet te waarderen, is Eleni wellicht een nog onontdekt pareltje. (Harrie de Vries)

Lees hier onze uitgebreide bioscooprecensie van deze film en hier ons eigen interview met de regisseur.