Biutiful

Over het vermogen van Javier Bardem om in zijn rollen te verdwijnen is al veel geschreven. Als Uxbal is hij een vermoeide, tragische, menselijke held die lang in het geheugen blijft hangen. Wie bijvoorbeeld No Country for Old Men of Vicky Cristina Barcelona heeft gezien, zal nauwelijks kunnen geloven dat hij naar dezelfde acteur kijkt. Vicky Cristina Barcelona geldt in dit verband ook om een andere reden als aardig vergelijkingsmateriaal: zo romantisch, rustig en groen als Barcelona is in deze Woody Allen, zo chaotisch, donker en lawaaiig is de stad in Biutiful van Alejandro González Iñárritu. In eerste instantie is hij nauwelijks te herkennen. Pas als Uxbal in het ziekenhuis te horen krijgt dat hij nog maar kort te leven heeft, is de Sagrada Familia op de achtergrond te ontwaren. Ook Barceloneta komt even in beeld, het strand dat in de zomer wordt overspoeld door toeristen en verkopers die roepend hun ‘cola, fanta, cerveza’ aan de man brengen. Dat is wanneer er negentien dode Chinezen aanspoelen.

Beeldschone stijl

Zo’n soort film is Biutiful dus: een verhaal waarin je het mooie soms met een vergrootglas moet zoeken. Of het moet de stijl zijn waarin Iñárritu filmt, want die is wel degelijk vaak beeldschoon, met zachte kleuren en veel diepte. Onrustig ook, met een camera die om de personages heen zoemt als een lastige vlieg en straatlawaai dat de gesprekken binnenshuis overstemt. Onder invloed van medicijnen krijgt Uxbal steeds meer last van intense hallucinaties, zodat de film op den duur iets wegheeft van een voortdurende, angstaanjagende trip die pas zal stoppen als de dood zijn intrede doet. Die dood is alom vertegenwoordigd in het verhaal. Zo verdient Uxbal een centje bij door nabestaanden de laatste gedachten van hun dierbaren door te geven.

Slecht uit de verf

Het is een van de vele caleidoscopische verhaallijnen die om aandacht vragen in Biutiful. Hij komt slecht uit de verf. Dat geldt voor wel meer subplots. Het is prijzenswaardig dat Iñárritu aandacht wil geven aan de minder bedeelden in de samenleving, de bierverkopers op het strand die normaal alleen opvallen op het moment dat je dorst krijgt. Maar hij weigert er iets anders voor op te geven. Door te focussen op zowel een bruut verscheurd Senegalees gezin, als twee Chinese zakenmannen met een geheime relatie, als de helderziende gaven van Uxbal, als het vreemdgaan van zijn vrouw, om er maar een paar te noemen, verliest de film aan scherpte. Zonder de dwarsverbanden die zijn eerdere films kenmerkten (Amores perros, 21 Grams en Babel), blijven sommige verhaallijnen aan de oppervlakte hangen. Er valt veel te genieten, maar ook veel te bekritiseren. Het sentiment ontbreekt volledig. In een ander geval zou je dat een pluspunt noemen, maar als een naderende dood van een vader met twee bloedjes van kinderen niet ontroert, schiet je als filmmaker je doel voorbij.