Economie voor dummies

Aan de hand van 29 vragen probeert Haring in Waarom cola duurder is dan melk wat zaken op te helderen. Denk aan vragen als ‘Waar komt geld vandaan?’, ‘Is het verkeerd om schulden te maken?’, ‘Heeft alles van waarde een prijs?’ en natuurlijk ‘Waarom is cola duurder dan melk?’. Een deel van deze vragen heeft Haring voorafgaand aan het onderzoek opgesteld. Maar uit zijn zoektocht naar antwoorden vloeiden ook weer nieuwe vragen (en antwoorden) voort. Sommige onderwerpen licht Haring dieper uit, zoals inkomstenverschillen. Hij gaat in op het waarom hiervan, of ze terecht zijn en of rijke mensen rijk zijn ten koste van armen.

Contra-intuïtief

Economisch denken is voor de leek vaak niet logisch. Illustratief is de vraag of het terecht is dat iedereen hetzelfde betaalt. Een verkoper zou het liefst iemand die meer over heeft voor een product ook meer in rekening brengen, maar zo werkt het niet. Dus stelt hij een prijs vast waarvan hij verwacht de meeste winst te maken. Sprekend is het voorbeeld van de prullenbakkenfabrikant. Die heeft 50 euro productiekosten per prullenbak en verwacht de meeste winst te maken wanneer hij 100 euro voor zijn prullenbakken vraagt.

Er zijn natuurlijk mensen die geen 100 Euro hebben om een prullenbak te kopen. Deze mensen zou de fabrikant nog steeds graag prullenbakken verkopen, bijvoorbeeld voor 60 euro. Hij kan er voor kiezen een ander model te maken, of de prullenbak in een minder mooie kleur uit te brengen. Wat hij ook kan doen, is een deukje trappen in de prullenbak van 100 Euro en deze voor 60 Euro verkopen.

Veel mensen zouden woedend worden wanneer ze horen dat fabrikanten dit opzettelijk doen om zo meer spullen te slijten. Toch is in principe iedereen blij: de fabrikant verkoopt een extra prullenbak en de koper is blij dat hij een dure prullenbak met korting kan kopen. Denk ook aan alle outlet stores die we hebben waar mensen met minder geld toch dure producten kunnen kopen. De nauwelijks waarneembare productiefoutjes nemen mensen graag voor lief. Zou het dan fundamenteel verkeerd zijn wanneer producenten opzettelijk een partij goederen mét productiefoutjes maakt?

Grillig vakgebied

Economie is in vele opzichten een bijzonder vakgebied, niet in de laatste plaats omdat de experts het vaak oneens zijn met elkaar. Wat betreft de oplossing voor economische crisis lopen de meningen sterk uiteen. Waar de een zegt dat er geen geld is om te spenderen en dat de overheid daarom de hand op de knip moet houden, beweert de ander juist dat er méér geïnvesteerd moet worden om groei mogelijk te kunnen maken.

Haring probeert geenzins een sluitend antwoord te vinden op dit vraagstuk. Wel legt hij helder uit hoe het kan dat economen zulke verschillende meningen hebben terwijl ze dezelfde materie bestuderen. Anders dan bijvoorbeeld natuurkundigen, die hun theoriën kunnen testen door middel van experimenten, hebben economen enkel de grillige realiteit om te bestuderen. Ze zijn afhankelijk van aannames en kunnen het menselijk handelen nooit helemaal voorspellen. Geen wonder dus dat ze er soms naast zitten.

Met Waarom cola duurder is dan melk is Haring in zijn opzet geslaagd, namelijk het toegankelijk maken van een vakgebied dat voor veel mensen nog hocus-pocus is. Natuurlijk komen niet alle zaken aan bod, maar dat is ook niet mogelijk in een boek dat als introductie bedoeld is. Een luchtig en verhelderend boek.