Kroniek van een karakter

Er zijn grote voetballers die het hun leven lang zonder biografie moeten stellen. Er zijn interessante persoonlijkheden voor wie hetzelfde geldt. Maar mensen wier levensloop absurder is dan die van Andy van der Meijde, die zijn niet eenvoudig te vinden.

Met een omweg naar de verdommenis

Van der Meijde komt uit wat ze tegenwoordig ‘een moeilijk milieu’ noemen. Moeder winkeljuffrouw bij de Douglas, vader een drinkebroer, een vrouwengek en een gokker. Het gezin woont in een van de meest onaangename wijken van Arnhem. Hij is een straatschoffie, met zijn matje en zijn totale desinteresse waar het school en toekomst betreft. Het enige waar Andy van der Meijde voor deugt, is het voetbal. Helaas blijft dat de rest van zijn leven zo.

Wat volgt is een totaal absurd verhaal, een ziedende verkenning van de hoogten en de laagten van het voetbalbestaan. De tour van Van der Meijde in een notendop: op jonge leeftijd naar Ajax (zwartrijdend, pa had de reiskostenvergoeding dan al in de gokkast gegooid), naar de top, naar een Italiaanse topclub, naar Engeland en dan in hoog tempo naar de verdommenis.

Gnuiven

Het is eenvoudig om Geen genade (geschreven door Voetbal International-redacteur Thijs Slegers, die zijn stijl zo dicht als mogelijk bij het voetbalparlando van zijn hoofdpersoon probeert te houden) louter gnuivend te lezen, je verbijsterend over de obscene bedragen die betaald worden voor onvolwassen voetballertjes, Van der Meijdes niet te blussen appetijt voor seks, zijn drie ton kostende horlogecollectie, zijn geschifte Britse verloofde (een cokesnuivende stripper) of zijn volkomen gebrek aan zelfreflectie. Er wordt gerookt, gesnoven, gezopen en geneukt en in zulke mate dat het een wonder mag lijken dat er überhaupt af en toe nog gevoetbald wordt.

De voetbalwereld in Geen genade lijkt uitsluitend door gekken en gekkinnen te worden bevolkt, narcisten, vreemdgangers, profiteurs of gewoon: malloten. Mido, Zlatan Ibrahimovic, Andy’s ex-vrouw, Andy’s vader, Jörg Sobiech, Pascal de Vries, Christian Vieri, Phil Neville en Balász Dzudzsák: Van der Meijdes leven lijkt op een skislalom waarbij hij om de dwazen heen moet zien te skiën, maar in plaats ervan op volle snelheid tegen ieder poortje op skiet.

Kroniek
Maar Geen genade is meer dan dat. Ondanks de overdreven laagdrempeligheid van het boek, draagt Van der Meijdes aandoenlijke eerlijkheid bij aan de schets van een in- en in-tragische hoofdpersoon: hijzelf. De voormalige rechtsbuiten is een anekdotekanon dat het liefst het ene komische verhaal aan het volgende knoopt, maar wat beklijft is het beeld van een zeldzaam destructieve man, iemand wiens leven geregeerd wordt door diens eigen primitieve driften en voor wie geluk vooral iets is wat kapot moet. Iedere stap die Van der Meijde in zijn leven zet, lijkt er een in de verkeerde richting. De tragedie die zich in Geen genade ontvouwt, heeft iets klassieks, Van der Meijde is de minkukelige held wiens strapatsen je met een combinatie van huivering en ironie gadeslaat.

Geen genade is een bestselling biografie geworden, het had evengoed een toneelstuk of een episch gedicht kunnen zijn. Andy van der Meijde is een literaire held, een held wiens moeder haar kleinkinderen nooit zal zien. Ook zij heeft geen foto’s van Andy’s dochters. Toch staan er fotolijstjes op haar dressoir: ze heeft de beeltenissen van haar kleindochters uit de Privé gescheurd en die ingelijst. Dat beeld, alleen dat beeld… Dat maakt Geen genade al de moeite waard.