Een herhaling van de geschiedenis

Het is 2011, maar de Berlijnse Muur is nooit gevallen. De Oost-Duitse rechercheur Martin Wegener is belast met het onderzoek naar de daders van een politieke moord die belangrijke onderhandelingen tussen Oost- en West-Duitsland tegenhoudt. Omdat West-Duitsland leden van de Stasi verantwoordelijk houdt voor de moord en Oost-Duitsland wijst naar de politieke tegenstanders van het regime, besluit men om de handen ineen te slaan. Wegener krijgt hulp van de West-Duitse rechercheur Richard Brendel om het onderzoek zo objectief mogelijk te laten verlopen.

Paranoia
Martin Wegeners persoonlijke sores en paranoia hebben echter hun weerslag op het onderzoek. Hij heeft nog steeds last van het plotselinge verdwijnen van zijn voormalige partner Joseph Früchtl, die waarschijnlijk dood is of opgesloten zit in een Stasi-gevangenis, wil zijn ex-vriendin terug die een belangrijke functie vervult bij de onderhandelingen tussen Oost- en West-Duitsland en gelooft dat al zijn collega’s eigenlijk informanten van de Oost-Duitse geheime dienst zijn.

Enerzijds is Plan D een spannende thriller met een complex plot waarbij niets is wat het lijkt. Iedere keer als het onderzoek tot een bevredigend einde lijkt te komen, duikt er weer nieuwe informatie op of gebeuren er weer onvoorziene dingen die het onderzoek een geheel andere richting in sturen. Net als Wegener vraagt de lezer zich constant af welke personages te vertrouwen zijn. Al snel wordt duidelijk dat het maar het beste is om – net als Wegener – niemand te vertrouwen in een land waarin de regering alles in werking stelt om haar burgers constant in de gaten te houden.

Politieke boodschap
Anderzijds kan Plan D ook gezien worden als een roman met een duidelijke politieke boodschap die misschien vooral duidelijk wordt aan het motto waar Urban voor gekozen heeft. Dit motto is een citaat van de filosoof George Santayana en luidt: ‘Wie de geschiedenis niet kent, is gedoemd haar te herhalen.’ Urban geeft geschiedenisles, plaatst deze geschiedenis in een hedendaagse context en lijkt op deze manier te willen waarschuwen voor een mogelijke herhaling van deze geschiedenis.

In het licht van onder andere de onthullingen van Edward Snowden afgelopen jaar is Plan D dan ook een uiterst interessante en relevante roman. Toch is het leesplezier niet altijd even groot. De schuld hiervan zijn vooral de paranoïde, pseudo-filosofische hersenkronkels van Wegener, die vaak pagina’s lang doorgaan, terwijl de boodschap al na enkele zinnen duidelijk is. Gelukkig wordt dit punt van kritiek gecompenseerd met de spanning van het verhaal, waardoor de lezer niet snel geneigd is Plan D naast zich neer te leggen.