Een tv-documentaire op papier

Kramer interviewde voor haar boek vierentwintig mensen – voornamelijk mannen – met uiteenlopende nationaliteiten. Centraal stond steeds de vraag: wie is de Nederlandse vrouw? Aan het begin van boek worden de geïnterviewden één voor één voorgesteld aan de hand van korte teksten met daarin hun leeftijd, vaderland, baan en het aantal jaar dat zij in Nederland wonen. In de volgende zes hoofdstukken, met titels als ‘Haar grondhouding’ en ‘Koekjestrommelgastvrijheid en gastronomie’, wordt de mening van deze geïnterviewden over de Nederlandse vrouw uit de doeken gedaan.

Vermakelijke clichés
Het zal duidelijk zijn dat Kramer niet heeft geprobeerd een volledig overzicht te geven van alles wat er over de Nederlandse vrouw te vertellen valt. Het poldermodel is voornamelijk een anekdotisch werk, vol grappige verhalen over de kledingkeuzes, kookkunsten en opvoedkundige methoden van de Nederlandse vrouw. En net als andere clichématige beschrijvingen is dat vermakelijk om te lezen: de positieve kanten zijn er om jezelf in te herkennen, de negatieve om af te doen met de gedachte een uitzondering op de regel te zijn. Dat doet Kramer overigens zelf ook. Wanneer het gaat over het onbeschofte gedrag dat Nederlandse vrouwen zo vaak zouden vertonen, schrijft ze bijvoorbeeld:

Bij heel veel kritiek, geleverd door de geïnterviewden op mijn eigen soort, hou ik mezelf voor: dat van die platte schoenen slaat niet op mij, want ook de Avondvierdaagse loop ik op hakken, en ik verf mijn lippen onder alle omstandigheden – maar wat betreft bot gedrag ben ik niet schuldenvrij.

Kramers reflectie op de interviews is geestig om te lezen. Dat er vierentwintig geïnterviewden én een interviewster aan het woord komen werkt echter verwarrend,  aangezien de verschillende citaten soms in elkaar over lijken te lopen. Dat het boek ietwat slordig is geredigeerd, waardoor het soms onduidelijk is waar een citaat begint en eindigt, maakt het lezen ervan niet eenvoudiger. Bovendien is het onmogelijk om je de verschillende sprekers te herinneren aan de hand van de korte introducties aan het begin van het boek.

Een boek gemaakt voor op tv
Het idee achter Het poldermodel is niet bijster origineel, maar wel boeiend. Hoe vaak het ook al is gedaan, het blijft leuk om dankzij anekdotes van buitenstaanders met andere ogen naar Nederland te kunnen kijken. Het is echter jammer dat Kramer ervoor heeft gekozen om haar bevindingen op papier en niet op beeld uit te werken. Wie Het poldermodel leest, merkt immers onmiddellijk dat hier een televisiemaakster aan de slag is geweest: Kramer schrijft snel en heeft een neus voor memorabele uitspraken en types die het waarschijnlijk goed zullen doen op televisie (van de macho-Italiaan tot de ontspannen Australiër). Was Het poldermodel een documentaire, dan zouden alle eerdergenoemde problemen verdwenen zijn. De geïnterviewden zouden gemakkelijk uit elkaar te houden zijn, Kramers eigen reflecties zouden perfect kunnen functioneren als voice-over en de opmerkingen over de kleding, het kapsel en het schoeisel van de Nederlandse vrouw (respectievelijk saai, kort en logge laarzen) zouden met beeldmateriaal ondersteund kunnen worden. Het poldermodel is een vermakelijk boek, maar had meer dan dat kunnen zijn.