Zorgvuldige eenvoud

Het kleine meisje van meneer Linh is een simpele roman, bijna bescheiden wat betreft stijl en opzet. Desalniettemin liggen er belangrijke vragen aan ten grondslag. Zo stelt Claudel impliciet het vluchtelingenbeleid van Europa ter discussie (hoewel nergens duidelijk vermeld wordt waar meneer Linh vandaan komt, noch waar hij heen vlucht, wijzen details erop dat er sprake is van een Europees land) en voegt hiermee een politieke dimensie aan de roman toe. Tegen deze achtergrond verwoordt de auteur belangrijke menselijke thema’s zoals eenzaamheid, verdriet en verlies.

Vluchteling

Meneer Linh is gevlucht uit zijn thuisland. In zijn armen draagt hij zijn kleindochter Sang diû. Oorlog heeft zijn dorp vernietigd en zijn familie vermoord. De oude man maakt een lange reis over zee en stapt uit in een vreemd land om zijn kleindochter een nieuwe toekomst te bieden. Het is een land zonder geur. Hij wacht in een gebouw met andere vluchtelingen op wat komen gaat, hij laat Sang diû geen moment alleen. Op een dag ontmoet hij meneer Bark. Tussen de twee mannen ontstaat een bijzondere vriendschap. Meneer Bark geeft met zijn sigaretten een geur aan dit nieuwe land. Hij geeft het een gezicht. Hij vertelt over zijn overleden vrouw terwijl meneer Linh luistert naar het gelijkmatige ritme van zijn stem. Hoewel hij hem niet kan verstaan, voelt hij wat meneer Bark wil zeggen. Hij heeft ook verdriet gekend, net als meneer Linh zelf.

De oude man voelt dat de klank van de stem van meneer Bark op verdriet wijst, op een diepe melancholie, een grote pijn die verder gaat dan de woorden en de taal en door de stem versterkt wordt, iets dat er doorheen stroomt, zoals levenssap onzichtbaar door een boom stroomt.

Treurig sprookje

Het kleine meisje van meneer Linh leest als een treurig sprookje. Met zijn beschrijving van de werkelijkheid toont Claudel het verlangen van de mens naar liefde en vrede. Meneer Linh is de treurige held, zijn herinneringen aan zijn thuisland doen denken aan een paradijs voordat het onherroepelijk werd veranderd door oorlog en vernietiging.

Het is een prachtige rivier met helder, visrijk water waarin je je heerlijk kunt verfrissen. Er wordt in gevist op zoetwatergarnalen en kleine krabbetjes, die op houtskool worden geroosterd. De mannen laten er de buffels drinken. De vrouwen wassen er hun kleren en ook hun lange haren die al drijvend op het water op zwartzijden algen lijken. De rivier heeft de kleur van de bomen die erin weerspiegeld worden […] Groene en gele vogels scheren over het wateroppervlak. Het lijken wel pijlen van licht, zo ongrijpbaar, haast onwerkelijk.

De oude man is een overblijfsel van vroegere tijden, waarin hij leefde volgens het ritme van de natuur. De band met die tijd is nu verbroken, want ze vindt geen aansluiting met deze nieuwe ‘snelle’ wereld.

Niets lijkt op wat hij kent. Het is alsof hij voor de tweede keer ter wereld komt. Er rijden auto’s langs die hij nog nooit heeft gezien, ontelbaar veel auto’s, in een vergankelijk gereguleerd ballet. Op de trottoirs haasten de mannen en vrouwen zich voort alsof hun leven ervan afhangt.

Liefde als instrument

Meneer Linh probeert opnieuw te beginnen, maar wordt achtervolgd door zijn verleden en begrijpt niets van het nieuwe land. Bovendien begrijpt het land niets van hem. Claudel geeft een treffende beschrijving van het psychologische effect vluchteling te zijn. Hij laat tevens zien wat het betekent gezien te worden als de ander. De ontmoeting met meneer Bark wijst op de mogelijkheid deze kloof van anders zijn te overbruggen. Vriendschap en liefde lijken hiervoor de aangewezen instrumenten.

Tijdloos

Net als Grijze zielen heeft ook deze roman een langzaam ritme dat zich vooral lijkt voort te bewegen op onderliggende emoties. Deze worden echter nooit expliciet en dat is nu juist de kracht van Claudels schrijven. Het maakt zijn romans tijdloos. Zijn boeken gaan in wezen over wat het betekent om mens te zijn. Hoewel meneer Linh veel verdriet kent, geeft Claudel ook zeker aanwijzingen voor een optimistisch einde. Misschien moeten we ons hier als lezer op concentreren.