Brits vakwerk

Scène uit Apocalypse Now

Vijfendertig jaar geleden had een aantal regisseurs een artistieke vrijheid die nu ondenkbaar lijkt: meesterwerken uit dat tijdperk als The Godfather, Taxi Driver en Apocalypse Now gelden nog steeds als onovertroffen klassiekers. Aan het einde van de jaren 70 deed de blockbuster zijn intrede, en sindsdien is het van kwaad tot erger gegaan: budgetten rijzen de pan uit, op geld beluste producenten beslissen welke films gemaakt worden, en de grote filmsterren bepalen hoe ze gemaakt worden. Het grote publiek heeft geen interesse meer in regisseurs en hun visie. Simplistisch of niet, het devies dat vroeger alles beter was, gaat voor Hollywood zonder meer op.

Harde cijfers

‘The New Hollywood’ is een van de benamingen voor het gouden tijdperk van de Amerikaanse cinema (1967-1976) dat nog steeds tot de verbeelding van auteurs en filmliefhebbers spreekt. Peter Biskind zette met zijn lijvige en invloedrijke Easy Riders, Raging Bulls de toon voor een nogal gemythologiseerde versie van het verhaal. De vlotte Amerikaan doorspekte zijn boek met roddels, grootspraak, verafgoding van en over de grote namen uit de periode. De Brit Peter Krämer hanteert een overwegend meer nuchtere invalshoek en baseert zich op harde feiten. Hij staaft zijn theorieën met een arsenaal aan cijfertjes en berekeningen, waarvan een deel als appendix is opgenomen. Dit betekent echter niet dat zijn boek minder goed leesbaar of interessant is dan dat van Biskind. Krämer legt op een lucide manier uit hoe aan het eind van de jaren 60 en het begin van de jaren 70 gewaagde, maar desondanks succesvolle films de overhand krijgen. Hij doet dit door ze te vergelijken met de grootste hits van het decennium daarvoor. De populariteit van deze vaak vernieuwende films verklaart hij vanuit de verschillende maatschappelijke veranderingen die destijds plaatsvonden. Alle secundaire informatie die hij daarbij gebruikt, is gebaseerd op zorgvuldige bevolkingsonderzoeken en ander cijferwerk.

Nieuw publiek

Scène uit The Graduate

De traditionelere musicals, spektakels en familiefilms van de jaren 50 en 60 gingen vervelen, en de Amerikanen stroomden in grote getale naar films als The Exorcist, The Graduate en Butch Cassidy and the Sundance Kid. Een groeiend liberalisme in de Amerikaanse samenleving en een meer gepolariseerde publieke opinie zorgden er bovendien voor dat er een groter (vooral jong en mannelijk) publiek ontstond. Dit publiek waardeerde de taboedoorbrekende focus op maatschappelijke kwesties en een grotere rol voor seks en geweld. Tegelijkertijd meed het traditionele publiek de bioscopen. Bovendien vond er een herstructurering van de conservatieve filmstudio’s plaats, waardoor liberalere nieuwkomers mogelijkheden creëerden voor ‘andere’ films. Met de komst van Star Wars werd echter het einde van dit nieuwe Hollywood ingeluid en werd de weg gebaand voor het stupide volksvermaak dat vandaag de dag nog steeds regeert. Volgens Krämer kan ook deze blockbustercultuur verklaard worden met de door hem gehanteerde methode van maatschappelijk onderzoek. Met een even overtuigend boek als het hier besprokene zal hem dit ongetwijfeld gaan lukken.

De Short Cuts-reeks heet een serie algemene, inleidende boeken over filmtheorie te zijn, maar Krämers deel 30 bewijst dat het ook meer dan dat is. In zijn boekje introduceert hij een meer ontnuchterende verklaring voor de omschakelingen in de filmwereld dan voorgaande studies. De uitstekende Short Cuts-reeks is inmiddels uitgebreid met deel 31: Italian Neorealism. Rebuilding the Cinematic City. Auteur Mark Shiel belicht hier het genre vanuit verschillende hoeken en legt helder en minutieus uit waarom kennis van stadsarchitectuur, nationaal-politieke en economische ontwikkelingen noodzakelijk zijn voor een volledig begrip van de klassiekers van Visconti, DeSica en Rossellini.

Mark Shiel • Italian Neorealism: Rebuilding the Cinematic City • Uitgever: Wallflower Press • Prijs: £12,99 • 152 pagina’s • ISBN: 1-904764-48-7