Kinderen als helden in een hysterische wereld

Høeg brak in 1992 door met de internationale bestseller Smilla’s gevoel voor sneeuw. Na zijn roman De vrouw en de aap in 1996 bleef het lange tijd stil. Pas tien jaar later laat hij met De stilte en het meisje weer van zich horen. De schrijver, die aan het begin van zijn carrière ook professioneel danser en zeeman was, heeft in interviews aangegeven deze pauzetijd te hebben gebruikt voor spirituele bezinning en verdieping. Dit laatste is terug te vinden in zijn nieuwste roman, die tal van spirituele levenslessen biedt.

Hoge verwachtingen
Høeg staat bekend om de combinatie van zijn fantasierijke, beeldende schrijfstijl en onalledaagse verhaallijnen. In de roman De vrouw en de aap bijvoorbeeld, beschrijft de auteur de liefde tussen een vrouw en een aap. Een vreemd, maar niet nieuw thema, zoals de film King Kong bewijst. Maar waar de verhaallijn van deze film nogal banaal is weergegeven, weet Høeg het onderwerp als een waar liefdesverhaal met een filosofische achtergrond neer te zetten. De kwaliteit van zijn voorgaande werk schept dan ook hoge verwachtingen voor De kinderen van de olifantenhoeders.

Ook het decor voor dit verhaal is magisch en vervreemdend, zoals in eerder werk van de Deense schrijver. De wonderlijke leefwereld van de veertienjarige hoofdpersoon en verteller Peter is niet helemaal ‘normaal.’ Zijn bovennatuurlijk slimme zus Tilte, zijn hond Basker (die wat Peter betreft nog slimmer is dan de volwassenen), zijn gekke, maar geniale ouders en de andere meest bizarre volwassenen in hun omgeving vormen het kleurrijke decor voor het verhaal. Als de ouders van Peter voor de tweede keer verdwijnen, beginnen de kinderen aan een groot avontuur. Het zijn typisch Høegiaanse ingrediënten die gecombineerd met filosofische en spirituele gedachtes, een opvallende roman vormen.

Onderdeurtje
Het sterkste punt aan de roman is de uitwerking van het karakter van Peter. Dit eigenwijze onderdeurtje spreekt de lezer op directe wijze aan en wekt daarmee vanaf het begin van het verhaal een vertrouwelijke en toegankelijke sfeer, die tegelijkertijd vertederend en humoristisch is. De jongen lijkt op sommige momenten wel erg vroegwijs voor zijn leeftijd, maar de dingen die hij zegt zijn wel boeiend en zetten aan tot nadenken, getuige het volgende citaat:

Ik wil je vragen of je je een paar momenten in je leven kunt herinneren waarop je gelukkig bent geweest. Niet gewoon blij. Niet gewoon tevreden. Maar zo gelukkig dat alles volkomen totaal honderd procent perfect was. […] Als je je er desnoods maar één, of beter nog, een stuk of wat kunt herinneren, wil ik je verzoeken daaraan te denken. Dat is belangrijk, want op zulke momenten gaat de deur open. […] Waar ik je aandacht op probeer te vestigen, zijn de seconden voordat je beseft hoe bijzonder de situatie is en je begint te denken. Want zodra de gedachten komen, zit je weer in de kooi.

Olifantenhoeders
Met zus Tilte gaat Høeg nog een stapje verder. Het zestienjarige meisje, dat volwassenen seks- en relatieadvies geeft en mensen in doodskisten laat liggen om hen spiritueel op weg te helpen, wordt in haar omgeving als een wijze vrouw gezien. Het heeft iets absurds, maar het is ook grappig om te zien hoe de volwassenen door de kinderen te kijk worden gezet. Zo is Tilte de eerste die doorheeft dat de meeste volwassenen, waaronder allereerst hun eigen ouders, olifantenhoeders zijn. Hun vader, dominee van beroep, en hun moeder worstelen met hun geloof in God. Zij zijn bijna wanhopig op zoek naar zingeving in hun bestaan:

Voor het eerst zien wij, de kinderen, heel duidelijk wat het is: ze willen weten wat God werkelijk is, ze willen God ontmoeten, daarom is het zo belangrijk of je zeker kunt weten dat hij de sacramenten is. En dat geldt niet alleen voor pa, het geldt ook voor ma. Dat is waar ze in de eerste plaats voor leven, het is dat verlangen dat bedroefdheid rond hun ogen teweeg brengt. Het verlangen is zo groot als een olifant en we kunnen zien dat het nooit echt in vervulling is gegaan.

Vuurwerk
Ondanks deze sterke punten, kan het boek toch niet helemaal aan de verwachtingen voldoen. Dit heeft vooral te maken met de lauwe ontknoping. Zonde, juist omdat Høeg de worstelingen met spiritualiteit en geloof van zijn personages in de roman combineert met een bijna thrillerachtige spanning. Het wekt de verwachting dat er vuurwerk zal komen, maar uiteindelijk valt dat tegen. Desondanks is het boek wel een aanrader, simpelweg door de originele schrijfstijl en verhaallijnen. Het is een typisch Høegiaans boek, dat niet te vergelijken is met andere gangbare literatuur.